Page 95 - historia 5

Spór papieża Grzegorza VII z królem Henrykiem IV
Autorytet Kościoła próbował przywrócić Grzegorz VII, papież
w latach 1073–1085. Potępił on niemoralne postępowanie duchow-
nych i wezwał ich do przestrzegania celibatu. W Dictatus papae [czyt.
diktatus pape], dokumencie wydanym w 1075 roku, wyznaczył
zakres władzy papieskiej. Stwierdził w nim, że papież jest następ-
cą św. Piotra, stąd wynika wyższość władzy papieskiej nad cesarską.
Dlatego tylko papież może mianować i odwoływać biskupów oraz
tylko on ma prawo powoływania władców na tron. Jeśliby zaś pa-
nujący sprzeciwił się woli Boga i prawu kościelnemu, papież mógł
go obłożyć ekskomuniką, czyli klątwą. Nałożenie ekskomuniki Król Henryk IV prosi księżną
miało dla władcy katastrofalne skutki, gdyż poddani uzyskiwali w ta- Matyldę toskańską i opata
kiej sytuacji prawo wypowiedzenia posłuszeństwa panującemu. Hugona, przełożonego klasztoru
Dyktatowi Grzegorza VII sprzeciwił się król niemiecki i przy- w Cluny, o wstawiennictwo
szły cesarz Henryk IV, który nie chciał rezygnować z uprawnień u papieża Grzegorza VII
do nadawania godności kościelnych. W odpowiedzi Grzegorz VII (miniatura z XI wieku).
nałożył na króla klątwę. Wykorzystali to niemieccy możni, którzy
zbuntowali się przeciw Henrykowi. Zagrożony utratą tronu udał się
on w 1077 roku do zamku w Canossie [czyt. kanossie], gdzie uko- Dlaczego postać Henryka IV
rzył się przed papieżem i uzyskał cofnięcie klątwy. jest mniejsza niż duchownego?

Papież Grzegorz VII o zdjęciu klątwy z króla Henryka IV

[…] nie okazując wrogich lub zuchwałych zamiarów, w towarzystwie
kilku ludzi [król Henryk IV] zjawił się w mieście Canossie, w którym
przebywaliśmy. Tam przez trzy dni stojąc u bramy zamku, zdjąwszy sza-
ty królewskie, boso, we włosiennicy , nie pierwej przestał błagać z wiel- 1 Włosiennica – szorstka szata
1
kim płaczem zmiłowania apostolskiego i przebaczenia, aż u wszystkich, noszona w dawnych wiekach
którzy tam przybyli i do których uszu owe jęki doszły, wzbudził taką na gołe ciało dla umartwienia,
litość i takie współczucie, że wstawiając się za nim z wielu prośbami pokuty lub z powodu żałoby.
i łzami, wszyscy dziwili się niezwykłej zatwardziałości mego serca [...].

Źródło: Papież Grzegorz VII o zdjęciu klątwy z cesarza w Canossie w 1077 roku,
w: Wiek V–XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami
metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów,
oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 2003

1 W jaki sposób Henryk IV uzyskał rozgrzeszenie od papieża?

2 Wyjaśnij, co mamy na myśli, mówiąc, że ktoś poszedł do Canossy.

93
93

0626_historia_.indd 93 02.07.2018 11:54:07