Page 204 - historia 6

Wyprawa na Rosję i upadek Napoleona
Dominacja Francji w Europie budziła coraz większy niepokój Rosji. Państwo cara Aleksandra I szykowało
się do rozprawy z Francją, ale to Napoleon uderzył pierwszy. Latem 1812 roku jego Wielka Armia, li-
cząca ponad 400 tysięcy żołnierzy (w tym około 150 tysięcy Francuzów i 80 tysięcy Polaków), przekroczyła
rzekę Niemen i ruszyła na wschód. Wkrótce wojska spotkały się pod Smoleńskiem i Borodino – bitwy
te nie rozstrzygnęły jednak losów wojny. Na jesieni armia Napoleona zajęła Moskwę. Był to sukces poło-
wiczny, gdyż główne siły rosyjskie – nieustannie cofające się w głąb kraju – nie zostały pokonane. Ponadto
sytuacja Wielkiej Armii, znacznie osłabionej wskutek dezercji i chorób, była coraz trudniejsza. Wojska
napoleońskie zmagały się z głodem i były zmęczone długim marszem. W dodatku zaczęły się mrozy,
nocą temperatury spadały do kilkunastu stopni poniżej zera. W tej sytuacji Napoleon zarządził odwrót.
W ślad za jego wojskiem postępowały oddziały rosyjskie. Los wycofujących się żołnierzy był tragiczny.
Zmarznięci, głodni, zmęczeni i wyniszczeni chorobami zjadali surowe końskie mięso padłych zwierząt,
a nawet własne skórzane buty. Gdy wpadali w ręce Kozaków, byli często zabijani w bestialski sposób.

Dramatyczna przeprawa pozostałości Wielkiej Armii przez rzekę Berezynę stanowiła jeden z epizodów wojny 1812 roku.
Wojska napoleońskie uniknęły okrążenia ze strony nieprzyjaciela i całkowitego zniszczenia tylko dzięki ofiarności polskich
żołnierzy, którzy osłaniali odwrót Francuzów. Obraz Wojciecha Kossaka przedstawia przeprawę przez Berezynę.

W 1813 roku przeciwko Francji uformowała się kolejna koalicja z udziałem Rosji, Wielkiej Brytanii,
Austrii i Prus. Losy Europy rozstrzygnęły się w październiku 1813 roku w bitwie pod Lipskiem,
w której wzięło udział ponad 450 tysięcy ludzi różnych narodowości (stąd nazwa: bitwa narodów).
Wojska Napoleona uległy w niej dwukrotnie liczniejszym siłom koalicji. Wiosną 1814 roku działania
wojenne przeniosły się na terytorium Francji. W marcu skapitulował Paryż, a w kwietniu cesarz abdy-
kował. Rządy w kraju objął Ludwik XVIII – brat Ludwika XVI. Napoleon zaś został zesłany na wyspę
Elbę u wybrzeży Włoch. Na mocy pokoju podpisanego w Paryżu w maju 1814 roku Francja powróciła
do granic z 1792 roku, a jej dominacja w Europie dobiegła końca.

202

0618_881295_historia_kl6.indd 202 18.06.2019 11:13:28