Page 99 - historia 8

Początek rywalizacji sowiecko-amerykańskiej

Pierwszy akt zimnej wojny rozegrał się w krajach środkowo-wschodniej Eu-
ropy, które po wojnie zostały zajęte przez Armię Czerwoną. W latach 1945–
1947 Związek Sowiecki przy użyciu siły i terroru zdobył nad nimi kontrolę
i narzucił im komunistyczne rządy. Uzależnienie tej części Europy od ZSRS
zakończyło pokojową współpracę Zachodu z Sowietami. Wywołało też zde-
cydowany sprzeciw Stanów Zjednoczonych. W 1947 r. prezydent Harry Tru-
man ogłosił nowy program polityki zagranicznej USA, znany jako doktryna
powstrzymywania lub doktryna Trumana. Zakładał on przeciwdziała-
nie sowieckiej ekspansji poprzez wsparcie gospodarcze, finansowe i wojskowe
krajów zagrożonych przez ZSRS.

Plan Marshalla
Ważnym elementem doktryny powstrzymywania był Europejski Program
Odbudowy. Potocznie zwany – od nazwiska amerykańskiego sekretarza stanu
George’a Marshalla [czyt. dżordża marszala] – planem Marshalla. Zakła-
dał on udzielanie pomocy gospodarczej przez USA krajom poszkodowanym
w czasie II wojny światowej. Był realizowany w latach 1948–1952. Skorzysta-
ły z niego demokratyczne państwa Europy Zachodniej. Otrzymywały z USA
między innymi żywność, surowce i kredyty na inwestycje. Plan umocnił związ-
ki gospodarcze Stanów Zjednoczonych z Europą. Przyczynił się do odbudowy
zachodniej części Starego Kontynentu i poprawy warunków życia jego miesz-
kańców. Dzięki temu pozbawiono partie komunistyczne wpływu na władzę. Budowa domu w Berlinie
Zwykle bowiem zyskiwały one poparcie społeczne w chwili wystąpienia trud- ze środków przyznanych w ramach
ności gospodarczych. planu Marshalla

Utworzenie dwóch państw niemieckich

Po wojnie decyzją mocarstw Niemcy zostały podzielone na strefy okupacyjne:
amerykańską, brytyjską, francuską i sowiecką. Odpowiednio na sektory oku-
pacyjne podzielono również Berlin. Przyszłość Niemiec rysowała się niepew-
nie, ponieważ między USA i ZSRS nie było zgody w kwestii dalszych losów
tego kraju.
W 1946 r. Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Francja uznały porozu-
mienie się ze Stalinem za niemożliwe. Rozpoczęły proces łączenia zachod-
nich stref okupacyjnych w jedno państwo. Uwieńczeniem ich działań była
Republika Federalna Niemiec (w skrócie: RFN), utworzona w 1949 r.
Jednocześnie połączono zachodnie sektory Berlina w tak zwany Berlin Za-
chodni. RFN, zwana też Niemcami Zachodnimi, była państwem demokra-
tycznym, częściowo zależnym od aliantów. Siedzibą władz zostało Bonn.
W odpowiedzi na powstanie RFN Stalin przekształcił sowiecką strefę
okupacyjną w Niemiecką Republikę Demokratyczną (NRD) ze stoli- Tablica w Berlinie Zachodnim
z napisem oznaczającym: Uwaga!
cą w Berlinie. NRD była państwem komunistycznym, całkowicie zależnym W tym miejscu opuszczają Państwo
od Związku Sowieckiego. Berlin Zachodni. Zdjęcie z 1961 r.

97