Page 135 - wos 8

samo urodzenie. Gdy urodzimy się np. w polskiej rodzinie, stajemy się człon- Ciekawe!
kami polskiego narodu. Jednak ostatecznie jest to oparta na subiektywnym
odczuciu indywidualna cecha każdego człowieka, wyrażająca jego związek
emocjonalny, kulturowy, pochodzeniowy z daną wspólnotą narodową.

Jak powstał naród polski?

Proces kształtowania się narodu polskiego trwał kilkaset lat, a jego począt-
ki sięgają przybycia na ziemie między rzekami Odrą a Bugiem zachodnich
plemion słowiańskich charakteryzujących się wspólnotą języka, obyczajów,
wierzeń. Kluczowym momentem warunkującym wytworzenie się wspólnoty
narodowej w późniejszych wiekach było powstanie na tych terenach państwa Przykładem walki o polski język i religię
katolicką był strajk szkolny dzieci we
polskiego w II połowie X wieku. Wrześni (Wielkopolska) w 1901 r., gdy
W okresie średniowiecza oraz w czasach nowożytnych na ziemiach pol- władze pruskie wprowadziły język nie-
skich osiedlały się grupy różnego pochodzenia, które często ulegały poloni- miecki na lekcjach religii w szkołach
zacji. Niektóre z nich, jak np. Żydzi, zachowywały jednak swoją odrębność ludowych. W tamtym czasie popularny
kulturową, językową i religijną. W okresie tym jedynie wśród rycerstwa, a po- stał się wierszyk napisany przez jedne-
tem także wśród szlachty, można było dostrzec poczucie więzi narodowej. go z uczniów:
„My z Tobą, Boże, rozmawiać chcemy,
Kolejnym przełomowym momentem procesu narodotwórczego była utra- lecz „Vater unser” nie rozumiemy
ta państwowości polskiej na skutek rozbiorów w końcu XVIII wieku. Przez i nikt nie zmusi nas Ciebie tak zwać,
cały wiek XIX zaborcy ograniczali swobody narodowe i religijne Polaków. boś Ty nie Vater, lecz Ojciec nasz”.
Nasi rodacy podjęli jednak nierówną walkę w obronie polskiego języka, pol-
skiej kultury i religii katolickiej. W walkę tę zaangażowały się wszystkie grupy
społeczne w trzech zaborach. Doprowadziło to do umocnienia naszej wspól-
noty narodowej.
W II połowie XIX wieku wzrosła świadomość narodowa niższych klas
społeczeństwa polskiego – robotników i chłopów. Dzięki temu możliwa była
odbudowa państwa polskiego w roku 1918 – było to zwieńczenie procesu
powstania ponadklasowego narodu polskiego.

Polacy poza Polską
Burzliwe losy polskiego narodu sprawiły, że jego członkowie w przeszłości
często opuszczali swój kraj, osiedlając się w innych państwach. Działo się tak
między innymi z powodów politycznych. W trudnych momentach naszej hi-
storii, takich jak zabory (1795–1918), II wojna światowa (1939–1945) czy rzą-
dy komunistów w Polsce (1945–1989), wielu polityków, żołnierzy, ludzi nauki Józef Piłsudski i Ignacy Jan
Paderewski stanęli na czele
czy kultury emigrowało, by za granicą kontynuować swobodną pracę na rzecz władz odrodzonego państwa
ojczyzny. Czasem wyjazdy Polaków miały podłoże ekonomiczne (poszukiwa- polskiego, 1919 r.
nie pracy i lepszego życia). Niektórzy Polacy zostali przymusowo wysiedleni
w czasie II wojny światowej do krajów byłego Związku Radzieckiego. Jeszcze
inni pozostali poza granicami Polski po powojennym przesunięciu jej granic
na zachód. Obecnie oprócz ok. 37 mln Polaków zamieszkałych w Polsce, po-
nad 20 mln osób pochodzenia polskiego, czasem od kilku pokoleń, mieszka Polonia – Polacy mieszkający na stałe
na stałe poza granicami państwa. Osoby te nazywa się Polonią. poza granicami Polski.

133