Page 198 - biologia 7

7.4 Dojrzewanie

Podejmij temat

Jakie zmiany zachodzą w organizmie
ucznia od chwili rozpoczęcia nauki
w szkole podstawowej do czasu jej za-
kończenia? Jaka jest ich przyczyna?

Etapy życia człowieka

Podobnie jak w okresie rozwoju zarodkowego i płodowego także po narodzi-
nach, a więc w trakcie całego życia człowieka w jego organizmie zachodzi
wiele zmian. Dotyczą one zarówno budowy i sposobu funkcjonowania cia-
ła (cech fizycznych), jak i cech psychicznych oraz społecznych, czyli
samopoczucia i zachowania, w tym relacji z innymi ludźmi. W zależności
od zakresu tych zmian, a także wieku człowieka wyróżniono kilka etapów
jego życia: noworodkowy, niemowlęcy, poniemowlęcy, przedszkolny, szkolny,
dorosłość, a następnie przekwitanie i starość (patrz s. 198). Najbardziej inten-
sywne zmiany zachodzą w okresie szkolnym, u nastolatków. Są one określane
jako dojrzewanie (inaczej pokwitanie). W dużym stopniu wywołuje je dzia-
łanie hormonów płciowych, których aktywność rośnie u dziewcząt najczęściej
ok. 10, a u chłopców – ok. 12 roku życia.

Jak przebiega dojrzewanie?
Zmiany w okresie dojrzewania prowadzą do osiągnięcia dojrzałości fizycznej,
psychicznej i społecznej, która umożliwia samodzielne, dorosłe życie.
Zmiany fizyczne:
• następuje intensywny wzrost organizmu i zwiększenie jego masy (il. 7.8);
• dochodzi do pełnego rozwoju układów narządów, w tym układu rozrod-
czego, który rozpoczyna wytwarzanie gamet – w konsekwencji możliwe
Ciekawe! staje się wydanie na świat potomstwa;
W porównaniu do innych ssaków dojrze- • w związku z dojrzewaniem układu rozrodczego u dziewcząt pojawia się
wanie człowieka zachodzi dość późno pierwsza miesiączka, a u chłopców zdarzają się polucje, czyli nie-
w stosunku do długości życia i poprze- kontrolowane wydzielanie nasienia;
dzone jest długim dzieciństwem. Tłu- • aktywność hormonów płciowych prowadzi do rozwoju cech płciowych,
maczy się to m.in. tym, że wzrost i inten- w tym m.in. rozwoju piersi u dziewcząt i pojawienia się zarostu u chłopców;
sywny rozwój mózgu wymagają dużej
porcji energii. U dwulatków masa mózgu • owłosienie pojawia się także pod pachami i w okolicy narządów płciowych;
stanowi ok. 25% masy mózgu dorosłego • u chłopców – wskutek rozrostu krtani – dochodzi do obniżenia głosu, czyli
człowieka, natomiast u 10-latków już 95%. mutacji.

196

06.12.2022 16:43:01
1206_883350_biologia_kl7_LIFT_DRUK.indd 196
1206_883350_biologia_kl7_LIFT_DRUK.indd 196 06.12.2022 16:43:01