Page 78 - 883351_podrecznik chemia_kl7_nowaPP

UWAGA! Pomiar
promieniowania
za pomocą
PROMIENIOWANIE Energię promieniowania podaje licznika Geigera
się w jednostce nazywanej
siwerty (Sv). Do jej pomiaru służy
licznik Geigera, który wraz ze
zwiększaniem się promieniowania
Niektóre izotopy pierwiastków chemicznych wykazują bardzo zwiększa częstotliwość emitowania
specyfi czną właściwość. Ich atomy potrafi ą samoistnie przemienić charakterystycznego dźwięku (rodzaj
się w atomy innych pierwiastków chemicznych, emitując przy tym trzasków).
promieniowanie. Nazywamy je izotopami promieniotwórczymi. Oznaczenie substancji

Przykłady izotopów promieniotwórczych: promieniotwórczej W 1938 roku została obalona teoria
niepodzielności atomu. Niemiecki
chemik Otto Hahn chciał stworzyć
C K
14 40 238 U 226 Ra pierwiastki cięższe od uranu, kierując
na jego atomy strumień neutronów.
Doświadczenie nie powiodło się i jego
efektem było uzyskanie pierwiastka
Pierwsze, naturalne izotopy promieniotwórcze odkryła i zbadała Maria lżejszego od uranu – baru. Jednak
Skłodowska-Curie. Swoje doświadczenia prowadziła we Francji, rok później inni eksperci uznali ten
ponieważ w ówczesnych czasach w Królestwie Polskim kobiety nie mogły eksperyment za pierwszą udaną próbę Siedziba CERN
pobierać nauk na uczelniach. Prace badawcze Marii Skłodowskiej-Curie rozbicia jądra atomu w warunkach
zaowocowały odkryciem dwóch nowych pierwiastków − polonu i radu laboratoryjnych. Działanie to
oraz opisaniem zjawiska promieniotwórczości. Za swoje dokonania zapoczątkowało dalsze badania
została dwukrotnie nagrodzona Nagrodą Nobla. cząstek subatomowych. W ich efekcie

powstała Europejska Organizacja
Promieniotwórczość (radioaktywność) – zdolność do rozpadu jąder Badań Jądrowych (CERN),
atomowych niektórych pierwiastków, która połączona jest z wysyłaniem która obecnie zrzesza 23 państwa.
promieniowania jądrowego (α − alfa, β − beta, γ − gamma). Naturalna Maria Skłodowska-Curie Jej siedziba mieści się na granicy
promieniotwórczość Ziemi jest neutralna dla naszych organizmów. (1867–1934) Francji i Szwajcarii, a samo centrum
Podwyższone dawki promieniowania mają negatywny wpływ na komórki badawcze z racji specyfi cznych
organizmów żywych. Tam, gdzie jest stosowane promieniowanie warunków laboratoryjnych znajduje się
radioaktywne, należy zabezpieczać się przed jego negatywnymi w podziemnym tunelu.
skutkami, stosując odpowiednie materiały:
W 2008 roku uruchomiono w CERN Wizualizacja momentu zderzeń cząstek
• cząsteczki alfa zatrzymuje już kartka (papier), Wielki Zderzacz Hadronów – w Wielkim Zderzaczu Hadronów
• cząsteczki beta zatrzymuje płytka z aluminium, urządzenie przyspieszające cząstki 3. Czy Polska należy do Europejskiej Organizacji Badań
• promieniowanie gamma zatrzymuje gruba płyta z ołowiu. subatomowe do bardzo dużej Jądrowych CERN?
prędkości. Są one w stanie 11 tysięcy 4. Dlaczego warto budować nowe, specjalistyczne
razy na sekundę okrążyć tunel laboratoria badawcze? Uargumentuj swoje zdanie.
kartka płytka płyta
1. Za pomocą dostępnych źródeł wyjaśnij, co wspólnego (papier) z aluminium z ołowiu o długości 27 km. Moc urządzenia 5. Wykorzystaj dostępne źródła informacji i wymień oraz
ma zjawisko promieniotwórczości z bombą atomową. pozwoliła potwierdzić istnienie opisz krótko inne, wyjątkowe laboratoria badawcze.

2. Elektrownie atomowe służą do produkcji prądu elektrycznego Rodzaje promieniowania oraz bozonów Higgsa – nowej cząstki 6. Korzystając z internetu, sprawdź, czym się zajmuje
z wykorzystaniem zjawiska kontrolowanej promieniotwórczości. metody ochrony przed nimi subatomowej. Narodowe Centrum Promieniowania Synchrotronowego
Wykorzystaj dostępne źródła i opisz przyczyny oraz skutki awarii SOLARIS w Krakowie.
elektrowni w Czarnobylu i Fukushimie.

76