Page 26 - 883806_Edukacja_dla_bezpieczenstwa_podrecznik_kl_8_

Epidemia to wystąpienie na Zagrożenia naturalne
określonym obszarze jakiejś choroby
zakaźnej, która dotyka ludność Położenie geograficzne naszego kraju sprawia, że – na szczęście – część za-
w znacznej liczbie i szybko się szerzy. grożeń naturalnych nas nie dotyczy. Jednak nie tylko w odległych miejscach
Kiedy epidemia obejmuje duże tereny, na świecie natura pokazuje człowiekowi swoją niszczącą potęgę. Czasem ka-
nazywamy ją pandemią. tastrofy naturalne nas zaskakują i pochłaniają tysiące ofiar.
W ostatnich latach największym kataklizmem była pandemia covidu
Ciekawe!
[czyt. kowidu]. COVID-19 może przebiegać tylko z gorączką, kaszlem, osła-
Nazwa COVID-19 to skrót angielskie- bieniem i utratą smaku, ale czasem wywołuje zapalenie płuc i niewydolność
go wyrażenia coronavirus disease 2019
[czyt. korołnawajres dyziz tu tałzen najn- wielu narządów: serca, nerek, wątroby, mózgu. Epidemia groźnej choroby,
tin] – choroba koronawirusowa (lub wy- którą powoduje koronawirus, w listopadzie 2019 r. wybuchła w Chinach. Na-
wołana przez koronawirusa) z 2019 r. stępnie rozprzestrzeniła się na całym świecie. W 2020 r. spowodowała śmierć
prawie 2 milionów ludzi; w Polsce – około 27 tysięcy. Obecność epidemii
zapewne odczułeś w swoim życiu codziennym.
Mimo postępu nauki epidemie nadal zdarzają się w różnych częściach
globu, np. do epidemii cholery doszło w 2010 r. po trzęsieniu ziemi na Hai-
ti. W wyniku obu kataklizmów, które dotknęły wyspę położoną na Karaibach,
śmierć poniosło wtedy ponad 300 tysięcy osób.
Trzęsienie ziemi jest niemożliwe do powstrzymania, a często także do
przewidzenia. Jego siłę oznaczamy w skali Richtera, w której przyjmuje się
następujący podział:
• 1 stopień–4 stopnie – trzęsienie słabe, mało odczuwalne, wywołuje lekkie
drżenie mebli;
Zdjęcie nr 22. Zniszczona wyspa • 5–6 stopni – trzęsienie silniejsze, powoduje poruszanie się przedmiotów;
Haiti, po trzęsieniu ziemi w 2010 r. • 7–12 stopni – trzęsienie najsilniejsze, powodujące olbrzymie zniszczenia.

Niezmiernie niszczycielską siłą jest tsunami. Nazwa pochodzi z języka
Ośrodek powstawania trzęsienia ziemi
nosi nazwę hipocentrum, a jego efekt japońskiego i oznacza „portową falę”. Często bowiem tsunami, powstające
na powierzchni ziemi to epicentrum. na oceanie, „ukrywa się” pośród zwykłych fal. Dopiero kiedy uderza o brzeg,
woda spiętrza się i potrafi utworzyć ścianę o wysokości nawet kilkuset metrów.
Ciekawe! O tym, jak wielka jest niszczycielska siła tsunami, świat przekonał się 6 grud-
nia 2004 r. Fale, które uderzyły wtedy w całym basenie Oceanu Indyjskiego,
zabiły łącznie ponad 225 tysięcy osób.
Skutki katastrof naturalnych mogą mieć charakter globalny. Takie efekty
wywołują m.in. wybuchy wulkanów. W czasach nowożytnych najsłynniej-
sza była erupcja Krakatau, która nastąpiła 27 sierpnia 1883 r. Jednak już
znacznie wcześniej, w kwietniu 1815 r., doszło do najsilniejszego wybuchu
na wyspie Tambora. Jego skutki odczuwalne były na całej półkuli północnej,
a 1816 nazywany był rokiem bez lata. Średnia temperatura roczna obniżyła
się wówczas o kilka stopni.

Zdjęcie nr 23. W zatoce Lituya [czyt. Więcej na temat
litu ja], na południowym wschodzie
Alaski, w 1958 r. zaobserwowano falę Tsunami ma tę samą przyczynę co trzęsienia ziemi. Jest nią zderzenie płyt tek-
o wysokości 600 m. tonicznych, które w tym wypadku zachodzi pod dnem oceanu.

24