Page 61 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

Doświadczenie 13.

Obserwujemy ruch drgający
Niezbędne przedmioty: statyw, sprężyna, obciążnik (metalowa kulka), nitka
o długości ok. 30 cm, brzeszczot (lub płaska sprężyna),
ewentualnie plastikowa linijka, imadło

Wykonanie:
A.
• Zawieś sprężynę na statywie, a na niej powieś obciążnik.
• Wychyl obciążnik z położenia równowagi (pociągnij lekko) i obserwuj jego ruch
i kształt toru ruchu.
B.
• Umieść brzeszczot (płaską sprężynę) lub linijkę w imadle.
• Wychyl z położenia równowagi, a następnie puść i obserwuj jego ruch.
Czy można go porównać z ruchem obciążnika na sprężynie?
C.
• Zawieś na statywie obciążnik zawieszony na nitce.
• Odchyl obciążnik z położenia równowagi o niewielki kąt i puść swobodnie.
• Obserwuj ruch obciążnika i kształt toru.

Obserwacje:
• A. Sprężyna kurczy się i rozciąga. Obciążnik porusza się w górę i w dół, po tym samym torze. Wielokrotnie przechodzi
przez punkt równowagi. Po pewnym czasie się zatrzymuje w położeniu równowagi.
• B. Koniec brzeszczotu porusza się po tym samym torze w górę i w dół. Po pewnym czasie ruch ustaje.
• C. Obciążnik porusza się po łuku okręgu, raz w prawo, raz w lewo. Ruch się powtarza aż do zatrzymania.
Wniosek: W ruchu drgającym ciała cyklicznie przemieszczają się tam i z powrotem po tym samym torze.

Jakie są cechy wspólne ruchu ciał drgających?
Ze wszystkich obserwacji w doświadczeniu 13. możemy wyciągnąć następu-
jące wnioski:
• w ruchu ciała drgającego występuje położenie równowagi, w którym ono
się znajduje, gdy nie drga; podczas drgań przechodzi przez to położenie
wiele razy,
• przestrzeń, w której zachodzi ruch ciała, jest ograniczona,
• każdy z ruchów obserwowanych podczas doświadczeń zachodzi w jedną
i drugą stronę, a więc powtarza się i to w równych odstępach czasu,
• aby wywołać drgania, trzeba dostarczyć energii,
• prędkość ciała jest zmienna i osiąga maksymalną wartość w momencie
przejścia przez położenie równowagi, a zerową – w punktach maksymal-
nego wychylenia,
• dzięki oporom po pewnym czasie ruch ustaje.

59