Page 143 - geografia 5

Dlaczego na Ziemi występują strefy klimatyczne?

Strefowość klimatu i roślinności zależy od ilości światła i ciepła dostarczanego przez Słońce. Im bliżej
biegunów, tym światła i ciepła jest mniej. Jednak zarówno strefy roślinne, jak i strefy klimatyczne nie są
idealnie równoległymi pasami. Wpływ na to mają różne czynniki: wysokość nad poziomem morza,
ułożenie pasm górskich (które mogą ułatwiać lub utrudniać przepływ powietrza) oraz odległość
obszaru od mórz i oceanów (im bliżej zbiornika wodnego, tym suma opadów atmosferycznych jest
zwykle większa, klimat jest łagodniejszy, tzn. lata są mniej upalne, a zimy – mniej mroźne). Najwyższe
temperatury powietrza na Ziemi – co może wydać się dziwne – występują nie w strefie równikowej, lecz
zwrotnikowej. Spowodowane jest to dużym zachmurzeniem w okolicach równika. Z chmur tych nie-
mal codziennie po południu pada deszcz, tzw. deszcz zenitalny. W strefie zwrotnikowej (czyli w pobliżu
zwrotników) niebo jest najczęściej bezchmurne, promienie słoneczne mogą więc docierać do powierzch-
ni Ziemi bez przeszkód.
Więcej wyjaśnień na pytanie, dlaczego na Ziemi występują strefy klimatyczne i roślinne, a więc
także różne krajobrazy, poznasz w klasie szóstej. Pamiętaj, że w geografii ważne są nie tylko pytania: co?
i gdzie?, ale zwłaszcza pytanie: dlaczego?

W skrócie

Krajobrazy, w tym roślinność i klimat, układają się na Ziemi strefowo między równikiem a biegunami.
Najwyższe temperatury notuje się w strefie międzyzwrotnikowej, a im bliżej w stronę biegunów – tym
wartości temperatury powietrza są niższe.
Rodzaj roślinności zależy głównie od klimatu, zwłaszcza od temperatury powietrza i sumy opadów
atmosferycznych w danej strefie.

Na zróżnicowanie klimatu, a w konsekwencji krajobrazów na Ziemi, wpływ ma wysokość nad poziomem
morza, odległość od mórz i oceanów oraz ułożenie pasm górskich.

Na Ziemi występują też krajobrazy różniące się od typowych w danej strefie – przykładem jest krajobraz
wysokogórski Himalajów.

Krajobrazy, w tym roślinność i klimat, układają się w górach piętrowo – zależnie od wysokości
bezwzględnej.

Czy już umiesz? Sprawdź!

1 Wskaż na mapie ogólnogeograficznej świata kolejne strefy krajobrazów, rozpoczynając od wilgotnego
lasu równikowego. Czy każda ze stref występuje na Ziemi dwukrotnie, na półkuli północnej i południowej?

2 Piętrowość klimatu i roślinności występuje we wszystkich wysokich górach i wpływa na warunki życia
ludzi. Obejrzyj film lub fotografie dotyczące życia mieszkańców gór na wybranym kontynencie. Czym się
różnią, a w czym są podobne do warunków życia w twojej miejscowości?

141