Page 72 - geografia 7

Zmiany liczby ludności w Europie ‰ 20 ‰ Hiszpania
20 współczynnik przyrostu naturalnego
współczynnik przyrostu naturalnego współczynnik salda migracji Hiszpania i Polska przez długi czas miały zbliżo-
Europa 15 współczynnik salda migracji 15 współczynnik przyrostu rzeczywistego ną liczbę lud ności. Na początku XXI w. sytuacja
współczynnik przyrostu rzeczywistego
W Europie przyrost naturalny, choć jeszcze po wojnie wysoki, 10 demografi czna się zmieniła. Do 1975 r. w Hiszpanii
z czasem malał. Od lat 90. jest ujemny. Saldo migracji od kilku- 10 5 panowała dyktatura. Emigrowało wówczas wielu
dziesięciu lat utrzymuje się na zbliżonym poziomie, stopniowo 5 obywateli. Duży przyrost naturalny wyrównywał jednak straty
wzrasta. To sprawia, że z wyjątkiem krótkiego okresu na prze- 0 migracyjne. Kraj następnie stał się demokratyczny, przy stąpił
łomie wieków, przyrost rzeczywisty jest wciąż dodatni, a ludno- 0 –5 do Unii Europejskiej i silnie się rozwinął. Mimo że od lat 90.
ści przybywa, ale bardzo wolno. Jest to zestawienie dotyczące –5 1951–1955 1956–1960 1961–1965 1966–1970 1971–1975 1976–1980 1981–1985 1986–1990 1991–1995 1996–2000 2001–2005 2006–2010 2011–2015 2016–2020 XX w. przyrost naturalny spadał, to bardzo wysoka liczba imi-
ok. 750 mln Europejczyków żyjących w kilkudziesięciu bardzo 1951–1955 1971–1975 2011–2015 grantów z północnej Afryki, Ameryki Łacińskiej oraz krajów
różnych krajach. Dopiero analiza sytuacji w poszczególnych 1956–1960 1961–1965 1966–1970 1976–1980 1981–1985 1986–1990 1991–1995 1996–2000 2001–2005 2006–2010 2016–2020 europejskich sprawiła, że na początku XXI w. liczba ludności
państwach pozwala przyjrzeć się konkretnym procesom od- 2.23 Zmiany wskaźników demografi cznych w Hiszpanii wzrosła o kilka milionów. Obecnie jest wyższa niż w Polsce.
powiedzialnym za zmiany demografi czne*. 2.18 Zmiany wskaźników demografi cznych w Europie
20 ‰ Holandia
współczynnik przyrostu naturalnego Holandia jest od dawna jednym z państw
współczynnik salda migracji
15 współczynnik przyrostu rzeczywistego o największej gę stości zaludnienia na świecie
750 liczba ludności w mln 90 liczba ludności w mln 2
80 Niemcy 10 (414 osób/km ). W połączeniu ze zniszczeniami
700 70 Francja z czasów II wojny światowej było to przyczyną
60 5
650 50 Hiszpania wyjazdów jeszcze w latach 50. XX w. dużej liczby osób poza
Ukraina
40 Polska
30 0 Europę w poszukiwaniu miejsca do życia (często w holender-
600 20 Holandia skich zamorskich koloniach). Przyrost naturalny po wojnie był
10 –5
550 0 rok jednak bardzo wysoki i mimo spadku wciąż jest dodatni. Za-
1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 rok 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 1951–1955 1956–1960 1961–1965 1966–1970 1971–1975 1976–1980 1981–1985 1986–1990 1991–1995 1996–2000 2001–2005 2006–2010 2011–2015 2016–2020 równo dodatni przyrost naturalny wśród imigrantów, jak i pro-
2.19 Zmiany liczby ludności w Europie (łącznie z Rosją, 2.20 Zmiany liczby ludności w wybranych państwach 2.24 Zmiany wskaźników demografi cznych w Holandii rodzinna polityka władz sprzyjają utrzymaniu tego poziomu.
Saldo migracji od lat 60. XX w. jest dodatnie i liczba ludności
bez Turcji) w latach 1950–2020 Europy w latach 1950–2020
Holandii rośnie. Wpływają na to m.in. wysokie płace.
Polska 20 ‰ 20 ‰ Francja
W Polsce na wartość przyrostu rzeczywistego współczynnik przyrostu naturalnego współczynnik przyrostu naturalnego Francja jest przykładem kraju, w którym od dawna
współczynnik salda migracji
współczynnik salda migracji
większy wpływ miał przyrost naturalny niż saldo 15 współczynnik przyrostu rzeczywistego 15 współczynnik przyrostu rzeczywistego ani przyrost naturalny, ani saldo migracji nie miały
migracji, ponieważ saldo mi gracji było stosunko- 10 10 wartości ujemnych. Jego liczba ludności cały czas
wo stabilne i zbliżone do zera. Bardzo duży przyrost 5 się zwiększa, m.in. za sprawą polityki prorodzinnej
naturalny (tzw. wyż demografi czny) przypadł na lata powo- 5 i dobrym warunkom życia. Przyrost naturalny utrzymuje się od
jenne (lata 50. XX w.), gdy kraj się odbudowywał (tzw. wyż 0 0 lat na jednakowym, dość wyso kim poziomie. W latach powo-
kompensacyjny). W kolejnych dwóch dekadach znacznie –5 –5 jennych był wysoki, choć nie aż tak jak w innych europejskich
malał. Po 20–30 latach, kiedy osoby urodzone po wojnie sta- 1951–1955 1956–1960 1961–1965 1966–1970 1971–1975 1976–1980 1981–1985 1986–1990 1991–1995 2011–2015 1951–1955 1956–1960 1961–1965 1966–1970 1971–1975 1976–1980 1981–1985 1986–1990 1991–1995 1996–2000 2001–2005 2006–2010 2011–2015 2016–2020 krajach. W latach 50. i 60. XX w. nastąpił wzrost salda migracji
ły się rodzicami, przyrost naturalny i przyrost rzeczywisty znów 1996–2000 2001–2005 2006–2010 2016–2020 w wyniku napływu ludności z francuskich zamorskich kolonii
były na wysokim poziomie (nie tak wysokim jednak jak w la- (zwłaszcza z Algierii, która, podbita w XIX w., aż do 1962 r. była
tach 50. XX w.). Od lat 90. XX w. oba wskaźniki dość gwałtow- 2.21 Zmiany wskaźników demografi cznych w Polsce 2.25 Zmiany wskaźników demografi cznych we Francji traktowana jako terytorium francuskie).
nie malały. Na poziomie zera ustabilizowały się ok. 2000 r.

Ukraina 15 ‰ współczynnik przyrostu naturalnego 20 ‰ współczynnik przyrostu naturalnego Niemcy
Niemcy po przegranej wojnie zostały podzielone
współczynnik salda migracji
Liczba ludności Ukrainy do lat 90. XX w. była 10 współczynnik salda migracji 15 współczynnik przyrostu rzeczywistego na Niemiec ką Republikę Demokratyczną (NRD)
współczynnik przyrostu rzeczywistego
zbliżona do liczby ludności Francji. Po rozpadzie 10 i Republikę Federalną Niemiec (RFN). Oba pań-
Związku Radzieckiego, w którego skład wchodziło 5 stwa miały przez kilkadziesiąt lat (aż do 1990 r.) od-
to państwo, liczne proble my polityczne i gospodar- 0 5 rębną historię, co ma odzwierciedlenie także w danych de-
cze zahamowały przyrost naturalny. Od tamtej pory jest cały –5 0 mografi cznych. O danych na poziomie ogólnopaństwowym
czas wyraźnie ujemny. Okresowo dodatnie saldo migracji decydują procesy zachodzące w czterokrotnie ludniejszych
było na tyle małe, że nie rekompensowało naturalnego ubyt- –10 –5 zachodnich landach (w dawnej RFN), gdzie od lat 70. XX w.
ku. Zwiększenie emigracji na pobyt czasowy do krajów Unii 1951–1955 1956–1960 1961–1965 1966–1970 1971–1975 1976–1980 1981–1985 1986–1990 1991–1995 1996–2000 2001–2005 2006–2010 2011–2015 2016–2020 1951–1955 1956–1960 1961–1965 1966–1970 1971–1975 1976–1980 1981–1985 1986–1990 1991–1995 1996–2000 2001–2005 2006–2010 2011–2015 2016–2020 przyrost naturalny jest ujemny. Chociaż władze prowadzą
Europejskiej, nieodzwierciedlone w danych obok, jeszcze aktywną politykę prorodzinną, społeczeństwo szybko się sta-
bardziej wpływa na znaczący spadek liczby ludności kraju. 2.22 Zmiany wskaźników demografi cznych w Ukrainie 2.26 Zmiany wskaźników demografi cznych w Niemczech
rzeje. Według prognoz mimo dużego napływu imigrantów
* Ze względu na to, że wskaźniki demografi czne mogą podlegać dużym wahaniom z roku na rok na wykresach 2.18 i 2.21–2.26 przedstawiono średnie wartości dla (z Turcji, krajów Europy Wschodniej czy Syrii) do 2060 r. liczba
pięcioletnich okresów; takie dane pozwalają dostrzec zmiany długoterminowe. W wyniku agresji Rosji na Ukrainę w 2022 r. wskaźniki w okresie 2021–2025 prawdo-
podobnie ulegną dużej zmianie, zwłaszcza dla Polski i Ukrainy. ludności może spaść nawet o 20%.

70 2 3

1128_883352 _geografia_kl7_LIFT_DRUK.indd 70 28.11.2022 21:31:33
1128_883352 _geografia_kl7_LIFT_DRUK.indd 70
28.11.2022 21:31:33