Page 13 - geografia 8

góry, w tym góry
wulkaniczne rów oceaniczny

płyta kontynentalna płyta oceaniczna

A
góry

płyta kontynentalna płyta kontynentalna
B
1.4 Przykłady kolizji płyt litosfery: oceanicznej i kontynentalnej (A) i dwóch kontynentalnych (B)

są trzęsienia ziemi i wulkany. Ponieważ południowa i wschodnia część
Azji znajduje się na styku kilku płyt litosfery, obszar ten cechuje się wzmożoną
aktywnością sejsmiczną (trzęsienia ziemi) i wulkaniczną. Sprawdź na mapie płyt litosfery w po-
Oceaniczna płyta pacyfi czna obejmuje ok. 1/5 skorupy ziemskiej, dla- dręczniku (il. 1.3) lub na mapie w atlasie,
na granicy których płyt litosfery:
tego wywiera duży nacisk na sąsiednie płyty tektoniczne, zwłaszcza na płytę • powstał Rów Filipiński,
eurazjatycką. Ocenia się, że w strefi e granicznej płyty pacyfi cznej znajduje się • wypiętrzyły się Himalaje.
ok. 90% czynnych wulkanów. Dochodzi tam do ok. 80% większych trzęsień
ziemi notowanych na Ziemi. Ze względu na kształt płyty oraz intensywność
tych zjawisk i procesów strefę wokół płyty pacyfi cznej nazwano Pacyfi cz-
nym Pierścieniem Ognia (Ognistym Pierścieniem Pacyfi ku).
Kiedy trzęsienie ziemi lub wybuch wulkanu następuje pod wodą, mogą
powstać fale tsunami (il. 1.5). Na otwartym oceanie są one długie i mają nie- Tsunami – fala oceaniczna,
wielką wysokość. Przeważnie nie są niebezpieczne. Jednak przemieszczają się najczęściej spowodowana trzęsieniem
ziemi, która przy brzegach osiąga
niezwykle szybko. Po dotarciu do strefy przybrzeżnej, gdzie głębokość oceanu nawet kilkadziesiąt metrów wysokości.
się zmniejsza, stają się bardzo wysokie. Mogą wówczas z wielką siłą wedrzeć Może się wedrzeć daleko w głąb lądu
się daleko na ląd i spowodować zniszczenia na wybrzeżu. i powodować ogromne zniszczenia.

Prędkość fali (km/h) 800 500 150 50 1 Trzęsienie ziemi lub wybuch
Głębokość (m) 6000 2000 200 20 wulkanu pod wodą.
2 Fale przemieszczają się
swobodnie po oceanie –

4 4 są niskie, mają dużą prędkość.
2 2 3 Fale załamują się na płytkim dnie
3 3
morza.
1 1
4 Fale tsunami wdzierają się na ląd
i zalewają wybrzeże.

1.5 Powstawanie fal tsunami

11

02.07.2021 14:47:24
0702_881426 _geografia_kl8_DRUK.indd 11
0702_881426 _geografia_kl8_DRUK.indd 11 02.07.2021 14:47:24