Page 25 - 881309_plastyka

Wnętrze kapitularza romańskiego
w opactwie cysterskim
w Wąchocku, XII–XIII wiek

Romanizm

W okresie panowania stylu romańskiego nastąpił rozkwit budowni-
ctwa, wznoszono coraz wspanialsze kościoły i zamki. Nietrwałe ma-
teriały budowlane zastąpiono kamieniem. Do charakterystycznych
zewnętrznych elementów stylowych kościołów romańskich należy
zaliczyć: przysadzistą, zwartą bryłę, małe okna zwieńczone łukiem
półkolistym, wieże o geometrycznych kształtach zakończone hełma-
mi, dwuspadowy dach nad centralną częścią świątyni i jednospado-
wy nad częściami bocznymi. Typowymi elementami były również
absyda (lub apsyda) zamykająca za ołtarzem nawę główną lub Schemat sklepienia
nawy boczne oraz plan krzyża łacińskiego – symbolu chrześci- kolebkowego
jaństwa. Jednym z najbardziej znanych polskich zabytków budowni-
ctwa romańskiego jest kolegiata w Tumie pod Łęczycą.
Wnętrze kościoła romańskiego na planie krzyża łacińskiego dzie-
liły nawy: środkowa (zwana główną), poprzeczna i boczna. Najczęś-
ciej występował układ nazywany bazylikowym – nawa główna
była wyższa od naw bocznych. Na przedłużeniu nawy głównej, za
nawą poprzeczną, znajdowało się miejsce ołtarzowe, czyli prezbi-
terium. W częściach sufitowych rozciągały się: sklepienia koleb-

kowe, krzyżowe i kopuły. Te pierwsze tworzą łuki w kształcie ko-
lebki, kształt drugich wynika ze skrzyżowania dwóch kolebek. Nawy
były oddzielone od siebie arkadami. Jeszcze inny rodzaj planu świą- Schemat sklepienia
tyni romańskiej stanowiło założenie centralne, oparte np. na kole. krzyżowego

23