Page 90 - 880617_TECHNIKA_5_

3.1 W świecie metali

Podejmij temat

Co łączy przedmioty widoczne
na fotografiach?

Każdego dnia korzystasz z wielu przedmiotów, które częściowo lub w całości zostały wykonane z metalu.
Należą do nich m.in.: telefon komórkowy, sprzęt multimedialny, rower, puszki na napoje, klamki drzwi.
Współcześnie metal jest stosowany we wszystkich dziedzinach przemysłu – powstają z niego zarówno
proste, niewielkie przedmioty codziennego użytku, jak i skomplikowane urządzenia, maszyny, pojazdy,
komputery, a nawet ogromne konstrukcje.
Pierwszymi metalami, z którymi zetknął się człowiek, były złoto i miedź. Odkrywano je w formie sa-
morodków, czyli znalezionych w ziemi bryłek czystego metalu. Początkowo metali używano głównie do
wyrobu ozdób i niewielkich narzędzi, które wykonywano techniką klepania lub kucia. Z czasem ludzie
odkryli, prawdopodobnie przypadkowo, metodę wytapiania metali z rud – skał lub minerałów zawiera-
jących wiele składników.

Istotnym osiągnięciem było wynalezienie procesu wytapiania
i mieszania różnych metali, dzięki któremu możliwe było otrzymy-
wanie stopów. W ten sposób powstał brąz – stop miedzi z cyną,
wykorzystywany do wytwarzania ozdób, narzędzi i broni. Około
3 tys. lat p.n.e. nastąpiło kolejne ważne odkrycie, ludzie opanowali
wówczas umiejętność wytapiania żelaza. Metal ten początkowo uzy-
skiwano z meteorytów, przez co nazywano go „miedzią z nieba”. Po
odkryciu możliwości wytwarzania żelaza z rud stało się ono przeło-
Ruda miedzi
mowym surowcem w rozwoju cywilizacji.
Pierwszym urządzeniem służącym do wytapiania żelaza był nie-
wielki gliniany piec zwany dymarką. Była ona zbudowana z dwóch
części – dolnej (kotlinki) i górnej (szybu). W kotlince umieszczano
i rozpalano węgiel drzewny, natomiast przez szyb ładowano stop-
niowo wsad składający się z rudy żelaza i węgla drzewnego. Tuż
nad ziemią w ściankach pieca znajdowały się otwory dostarczające
powietrze niezbędne do spalania. Siłą napędową była energia cią-
Ruda żelaza gów powietrza. Rozgrzana ruda topiła się i przemieszczała do dołu.

88