Page 71 - wos 8

• państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro
rodziny, zwłaszcza rodzin wielodzietnych i niepełnych, a matka przed uro-
dzeniem i po urodzeniu dziecka ma prawo do szczególnej pomocy władz
publicznych,
• zakazane jest stałe zatrudnianie dzieci do lat 16,
• nauka do 18. roku życia jest obowiązkowa, w szkołach publicznych jest
bezpłatna, a rodzice mają wolność wyboru dla swoich dzieci szkół innych
niż publiczne.
Ważne przepisy dotyczące praw dziecka można znaleźć w zgodnych
z Konstytucją ustawach. Kodeks cywilny reguluje zdolność prawną osób Osoba fizyczna – każdy człowiek
fizycznych, która trwa od chwili urodzenia do śmierci. Stąd dzieci są pod- (od urodzenia aż do śmierci), który
miotami prawa cywilnego, a więc mogą otrzymać spadek, ubezpieczenie, występuje jako podmiot w stosunkach
inne uprawnienia. Warunkowo mogą otrzymać pewne uprawnienia jeszcze cywilnoprawnych.
przed urodzeniem (np. spadek czy odszkodowanie). Ponadto kodeks reguluje
zdolność do czynności cywilnoprawnych, jak np. zawieranie umów ze sprze-
dawcą podczas robienia zakupów. Osoby fizyczne do ukończenia lat 13 nie
mają zdolności do czynności prawnych i na co dzień mogą dokonywać jedy-
nie drobnych sprawunków, np. zakupu słodyczy, zeszytów, napojów. Osoby
fizyczne w wieku od 13 do 18 lat mają ograniczoną zdolność do czynności
prawnych. Oznacza to, że w niektórych sytuacjach mogą już postępować sa-
modzielnie (np. dysponować kieszonkowym czy wynagrodzeniem za pracę),
ale w pozostałych mogą uczestniczyć jedynie za zgodą przedstawiciela usta-
wowego, najczęściej jednego z rodziców.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy z kolei normuje sprawy: pokrewień-
stwa, powinowactwa, macierzyństwa i ojcostwa, nazwiska dziecka, władzy
rodzicielskiej nad dzieckiem i jej zakresu, kontaktów z dzieckiem, adopcji
Dzieci powyżej 15. roku życia
dziecka, obowiązku alimentacyjnego, opieki nad dzieckiem (np. sprawo- mogą podejmować zatrudnienie
wanej przez dziadków po śmierci rodziców) i ustanowienia kuratora (np. dla na umowę o pracę, np. jako
dziecka, które weszło w konflikt z prawem). dostawcy pizzy.
Prawom dzieci poświęcony został również jeden z rozdziałów Kodeksu
pracy dotyczący pracowników młodocianych, a więc osób w wieku od 15
do 18 lat. Przewiduje dla nich m.in. krótszy czas pracy, dłuższe urlopy wypo-
czynkowe, szczególną ochronę zdrowia. Normuje także uprawnienia związane
z rodzicielstwem, takie jak: zakaz rozwiązywania umowy o pracę z kobietą
w ciąży, urlop macierzyński, urlop rodzicielski, urlop wychowawczy itp.
Również Kodeks karny odnosi się do spraw dzieci. Ustawa ta omówio- Adopcja – przysposobienie, uznanie
na będzie w kolejnym podrozdziale. dziecka innych rodziców, z którym
nie ma więzi biologicznej, za własne.
Rzecznik Praw Dziecka
Obowiązek alimentacyjny –
Zgodnie z Ustawą o Rzeczniku Praw Dziecka z 2000 r. Rzecznika Praw tu: obowiązek dostarczania środków
Dziecka powołuje Sejm, za zgodą Senatu, na okres 5 lat. Nie można być na utrzymanie i wychowanie dziecka,
do czego zobowiązany jest rodzic
Rzecznikiem dłużej niż przez dwie kolejne kadencje. Tryb powołania Rzecz- z różnych względów nieuczestniczący
nika i sprawowania urzędu świadczy o tym, że jest to funkcja bardzo ważna. w tych procesach bezpośrednio.

69