Page 212 - biologia 7

8.1 Budowa układu dokrewnego

Podejmij temat z Czy wiesz, co sprawia, że w obliczu niebezpieczeństwa nasz organizm może
się zmobilizować do działań, które w normalnych warunkach wydają się
niewykonalne?

Rodzaje gruczołów

Gruczoły to wyspecjalizowane struktury, które produkują różne wydzie-
liny. Wyróżniamy ich 2 typy: zewnątrzwydzielnicze i wewnątrzwydzielni-
cze. Gruczoły zewnątrzwydzielnicze mają przewody wyprowadzające,
a ich wydzieliny są odprowadzane na powierzchnię ciała (np. pot) lub do
narządów wewnętrznych (np. ślina, enzymy trawienne). Z kolei gruczoły
A wewnątrzwydzielnicze nie mają przewodów, a ich wydzieliny przecho-
dzą bezpośrednio do krwiobiegu (il. 8.1). Inaczej są nazywane gruczołami
dokrewnymi. Tworzą one układ dokrewny.

Układ dokrewny reguluje funkcjonowanie organizmu
Układ dokrewny reguluje działania wszystkich układów narządów w orga-
nizmie. Tworzące go gruczoły dokrewne wydzielają związki chemiczne
B nazywane hormonami. Z tego powodu układ dokrewny jest również nazy-
wany układem hormonalnym. Hormony mogą dotrzeć z krwią nawet do
8.1 Zasada działania gruczołu ze-
wnątrzwydzielniczego (A) i gruczołu komórek bardzo oddalonych od miejsca ich powstania.
wewnątrzwydzielniczego (B) Hormony kontrolują wszystkie nasze czynności i procesy życiowe:
wzrost i rozwój organizmu, odżywianie, wydalanie, uzyskiwanie energii, roz-

Gruczoły dokrewne – mnażanie, a także funkcjonowanie narządów wewnętrznych, krążenie krwi
wyspecjalizowane narządy produkujące i limfy, skład i objętość krwi. Ich działanie nie jest tak gwałtowne, jak w przy-
hormony; do głównych gruczołów padku reakcji, które obserwujemy w układzie nerwowym. Jest wolniejsze, jed-
dokrewnych zaliczamy: przysadkę, nak bardziej długotrwałe.
tarczycę, trzustkę, nadnercza, szyszynkę
i gruczoły płciowe. Jak jest zbudowany układ dokrewny?

Hormony – związki chemiczne Układ dokrewny człowieka tworzą gruczoły dokrewne znajdujące się w róż-
kontrolujące czynności życiowe nych miejscach organizmu (il. 8.2). Do najważniejszych z nich należą: przysad-
organizmu; są produkowane przez ka, tarczyca, trzustka, nadnercza, szyszynka i gonady, czyli gruczoły płciowe.
gruczoły dokrewne, a następnie Gruczoły mają różne kształty, ale wszystkie są zbudowane głównie z tkanki na-
wydzielane do krwi. błonkowej, która pełni funkcję wydzielniczą.
Gruczołem o szczególnym znaczeniu jest przysadka. Wydziela ona hor-
Hormony tropowe – hormony mony mające wpływ na syntezę hormonów produkowanych przez inne gru-
wydzielane przez przysadkę,
stymulujące tarczycę, nadnercza czoły dokrewne: tarczycę, nadnercza, jądra i jajniki. Te hormony przysadki,
i gruczoły płciowe do wydzielania ze względu na funkcję, jaką pełnią, nazywamy hormonami tropowymi
własnych hormonów. (od gr. tropikós – wpływający na).

210

06.12.2022 16:43:30
1206_883350_biologia_kl7_LIFT_DRUK.indd 210 06.12.2022 16:43:30
1206_883350_biologia_kl7_LIFT_DRUK.indd 210