Page 12 - 883806_Edukacja_dla_bezpieczenstwa_podrecznik_kl_8_

1.2 Uwarunkowania bezpieczeństwa państwa

Podejmij temat O O Obecnie Polska jest krajem niepodległym. Historia naszej Ojczyzny
obfitowała jednak w dramatyczne wydarzenia. Na podstawie
własnej wiedzy historycznej lub informacji z innych źródeł nazwijcie
i scharakteryzujcie wybrany okres z przeszłości, w którym nie było
niepodległej Polski albo jej niepodległość była ograniczona.

Po ustabilizowaniu się polskiej państwowości w XIV i XV w. i zawarciu unii
z Litwą nasz kraj osiągnął silną pozycję w Europie. Na historycznie pol-
skie ziemie: Wielkopolski, zachodniej Małopolski i Mazowsza przez ponad
300 lat, tj. od 1333 r., nie wtargnęły obce wojska. W XVI w. Polska połączyła
się z Litwą w Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Sytuacja naszego państwa
zaczęła się pogarszać dopiero w XVII w.
Upadek Rzeczypospolitej miał następujące przyczyny:
• nienowoczesna i niewydolna gospodarka pańszczyźniana;
• słabo rozwinięte miasta, handel i rzemiosło;
• wyniszczające wojny, które toczyły się na znacznym obszarze państwa;
• sparaliżowanie prawodawstwa przez zasadę liberum veto, która pozwalała
wstrzymać uchwalenie każdej ustawy;
• nadmierne ograniczenie władzy królewskiej;
• kierowanie się przez szlachtę prywatnymi interesami zamiast dobrem kraju.
Wiktoria wiedeńska, o której możesz przeczytać w Linku do wiedzy na s. 13,
przyniosła sławę polskiemu orężowi, jednak nie poprawiła sytuacji zewnętrz-
nej państwa. Nie pomogła nawet Konstytucja 3 maja, która stanowiła próbę
wewnętrznej reformy Rzeczypospolitej. W 1772 r. nastąpił pierwszy rozbiór
Reprodukcja nr 1. Szlachcic polski
w tradycyjnym stroju Polski, przy udziale Austrii, Prus i Rosji. W 1793 r. doszło do drugiego rozbio-
ru, który przeprowadziły Prusy i Rosja. W 1795 r. do Prus i Rosji ponownie
dołączyła Austria. Państwa te podzieliły między siebie resztki terytorium Rze-
czypospolitej i Polska zniknęła z mapy świata na ponad 100 lat.
Dzięki zmianom politycznym, do których doszło po I wojnie światowej,
Polska – jako II Rzeczpospolita – odzyskała niepodległość w 1918 r. zaledwie
na 21 lat. W tym czasie – pomimo problemów będących przede wszystkim
konsekwencją rozbiorów – kraj się odbudowywał.
Jednak w 1939 r. wzrosły zagrożenia ze strony sąsiednich państw, w któ-
Ciekawe! rych rządziły reżimy totalitarne. Ochrony przed nazistowskimi Niemcami
Chociaż polska szlachta niepozbawio- i komunistyczną Rosją (której imperium nosiło nazwę Związek Socjalistycz-
na była wad, większość jej reprezen- nych Republik Radzieckich) polscy politycy poszukiwali w sojuszach z Francją
tantów odznaczała się patriotyzmem. i Wielką Brytanią. 1 września 1939 r. wybuchła II wojna światowa, która dla
Przedstawiciele szlachty nazywali
Polskę Najjaśniejszą Rzeczypospolitą, narodu polskiego stanowiła najtragiczniejszy okres w jego dziejach. W latach
Matką, a obronę Ojczyzny uważali za 1939–1945 doszło do wymordowania – przez Niemców i Rosjan – milionów
zaszczytny obowiązek. Polaków, w tym znacznej części inteligencji.

10