Page 13 - geografia 6

Krok po kroku

Pomiar położenia Słońca na niebie

Potrzebne materiały: gnomon (patyk lub pręt mający najlepiej ponad 1 metr długości, możesz też użyć mniejszej przeno-
śnej wersji gnomonu, np. wbitego w deskę gwoździa), sznurek, kompas, miarka, kątomierz, zegarek.

1 W słoneczny dzień wbij pionowo w ziemię gnomon, na niezacienionym terenie – wystająca nad ziemię część powinna
mieć 1 metr długości (to ułatwi obliczenia).

2 Za pomocą sznurka przywiązanego do gnomonu zakreśl i zaznacz okrąg o promieniu nieco krótszym niż długość
gnomonu. Następnie za pomocą kompasu wyznacz na okręgu główne kierunki geograficzne: północny, południowy,
wschodni i zachodni, a także kierunki pośrednie.

3 Odczytaj kierunek, w którym pada cień. Kierunek po przeciwnej stronie będzie tym kierunkiem geograficznym na wid-
nokręgu, nad którym znajduje się Słońce. Zmierz długość rzucanego przez gnomon cienia. Zanotuj wynik oraz datę
i godzinę pomiaru.

4 Narysuj na kartce trójkąt prostokątny, którego jednym bokiem będzie gnomon (na rysunku – bok a), a drugim cień
(na rysunku – bok b). Trzecim bokiem będzie linia łącząca koniec cienia z czubkiem gnomonu (na rysunku – bok c).
Najprościej zastosować skalę 1 : 10 (gnomon w tej skali będzie miał 10 cm długości) lub 1 : 20 (jak na rysunku niżej), w tej
skali gnomon będzie miał 5 cm długości, czyli 10 kratek w zeszycie.

5 Za pomocą kątomierza zmierz kąt między trzecim bokiem (bokiem c) a linią cienia (bokiem b). Ten kąt to wysokość
Słońca nad widnokręgiem podana w stopniach.

a – wysokość gnomonu (100 cm)
b – długość cienia (140 cm)
α – kąt oznaczający wysokość
Słońca nad widnokręgiem
gnomon 100 cm

N
W c
a

cień

α
E
S b
kątomierz

z Odszukaj w internecie, jak zmierzyć wysokość Słońca w inny sposób, np. używając słomki i smartfona.
Przygotuj opis poszczególnych działań dla kolegów i koleżanek z klasy.

11 11

0702_881340_Geografia_6_.indd 11 04.07.2019 11:34:02