Page 73 - geografia 6

Zmiany granic
Granice większości państw na naszym kontynencie zostały ukształtowane w XX wieku. Największy
wpływ na ich wcześniejsze zmiany miały wojny oraz ustalenia zawarte w traktatach pokojowych.
Pod koniec ubiegłego stulecia nastąpił rozpad Związku Radzieckiego (ZSRR) i Jugosławii. W ten
sposób powstały nowe kraje, po rozpadzie ZSRR: Estonia, Łotwa, Litwa, Białoruś, Ukraina i Mołda-
wia, a na Półwyspie Bałkańskim po rozpadzie Jugosławii – Słowenia, Chorwacja, Bośnia i Hercego-
wina, Serbia, Czarnogóra oraz Macedonia Północna. Czasem państwa zostają utworzone w wyniku
działań pokojowych, np. Czechy i Słowacja w 1993 r. powstały na skutek podziału Czechosłowacji.
Czasami, także na drodze pokojowej, kraje się łączą – jak np. Niemcy, które zjednoczyły się w 1990 r.
(od zakończenia II wojny światowej Niemiecka Republika Demokratyczna i Republika Federalna Nie-
miec były osobnymi krajami).
Bywa tak, że w obrębie jednego państwa są regiony autonomiczne (czyli niezależne), zamieszkiwa-
ne zazwyczaj przez ludność innej narodowości niż dominująca w danym kraju. Niekiedy takie regiony
postanawiają ogłosić niepodległość. Próby usamodzielnienia się miały miejsce w ostatnich latach kilka
razy, dotyczyły Szkocji w Wielkiej Brytanii, Katalonii w Hiszpanii czy Kosowa w Serbii. Z kolei na Ukra-
inie Krym ogłosił niepodległość i przyłączył się do Rosji, co faktycznie było aneksją Krymu (czyli zagar-
nięciem terytorium). Rosja pod pretekstem ochrony mniejszości rosyjskiej na Krymie zajęła półwysep
należący do Ukrainy. W wyniku takich działań sytuacja danego terytorium może mieć przez długi czas
nieokreślony status polityczny. Na przykład Kosowo ogłosiło niepodległość w 2008 r. – niektóre państwa
uznały jego niepodległość (w tym Polska), ale inne traktują je nadal jako część Serbii.

40° 20° 0° 20° 40° 60° 80°
Więcej na temat
60°
Oblicze Europy po II wojnie światowej
60°

Po II wojnie światowej nastąpił polityczny podział
Europy na dwa bloki: wschodni i zachodni. Blok
wschodni znajdował się pod wpływem Związku
Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR).
Należała do niego większość socjalistycz-
nych państw Europy Środkowej i Wschodniej. 40°
Stacjonowała tu armia radziecka, a granice 40°
z Europą Zachodnią były pilnie strzeżone.
Państwa te były za tzw. żelazną kurtyną. W kra-
jach Europy Zachodniej, wspieranych przez Stany
Zjednoczone, panował ustrój kapitalistyczny 0 0 500 1000 1500 km
500
1500 km
1000
i rozwijała się demokracja. Między blokiem państwa bloku wschodniego (ZSRR, Niemiecka Republika Demokratyczna – NRD,
państwa bloku wschodniego (ZSRR, Niemiecka Republika Demokratyczna – NRD,
Polska, Czechosłowacja, Węgry, Bułgaria, Rumunia)
Polska, Czechosłowacja, Węgry, Bułgaria, Rumunia)
wschodnim a zachodnim panowała tzw. zimna państwa socjalistyczne poza blokiem wschodnim (Jugosławia, Albania)
państwa socjalistyczne poza blokiem wschodnim (Jugosławia, Albania)
granice państw powstałych
granice państw powstałych
granice państw w 1989 r.
wojna, czyli rywalizacja ideologiczna, polityczna granice państw w 1989 r. po rozpadzie Jugosławii
po rozpadzie Jugosławii
i militarna. Podział Europy w 1989 r.
71 71
0702_881340_Geografia_6_.indd 71 04.07.2019 11:35:35