Page 9 - geografia 7

Konsekwencje przyrodnicze położenia geograficznego Ciekawe!

Różnica długości geograficznej między wschodnimi a zachodnimi krańca-
mi Polski, czyli rozciągłość równoleżnikowa, powoduje występowanie
różnicy czasu słonecznego między tymi punktami. Wynosi ona
ok. 40 min. Kiedy Słońce wschodzi nad najdalej na wschód wysuniętym
punktem kraju, nad krańcem zachodnim jest jeszcze noc – wschód Słońca
nastąpi tam za 40 min. Europa ma znacznie większą rozciągłość równoleż-
nikową niż Polska. Różnica czasu słonecznego między jej skrajnymi punk-
tami wynosi ponad 5 godz. Połączenie najdalej wysuniętych punk-
Położenie Polski w średnich (umiarkowanych) szerokościach geograficz- tów Europy pozwala wyznaczyć geo-
nych wpływa na ilość docierającego światła i ciepła słonecznego oraz klimat. graficzny środek kontynentu. Istnieją
Polska leży w strefie klimatu umiarkowanego o charakterze przej- rozbieżności co do miejsca położonego
najdalej na wschód Europy, a oblicze-
ściowym między klimatem morskim a kontynentalnym. Klimat morski wy- nia są prowadzone różnymi sposobami,
stępuje na zachodzie Europy. Jest łagodny, co przejawia się tym, że zimy są dlatego środek naszego kontynentu jest
cieplejsze, a sumy opadów większe niż na wschodzie kontynentu. Klimat Eu- wskazywany w różnych lokalizacjach –
ropy Wschodniej jest surowszy. Roczne amplitudy temperatury powietrza są na terenie Polski, Litwy, Czech, Ukrainy.
większe, a opady mniejsze niż na zachodzie. W Polsce pogoda jest zazwyczaj W Polsce taki punkt znajduje się w miej-
trudna do przewidzenia i zależy od mas powietrza napływających z różnych scowości Suchowola koło Białegostoku
kierunków. (na zdjęciu).
Równoleżnikowy układ głównych krain geograficznych wpływa na to, ja-
kie masy powietrza napływają nad nasz kraj. Swobodny przepływ powietrza
odbywa się w kierunku wschód – zachód. Natomiast w kierunku północ –
południe jest utrudniony ze względu na barierę, jaką stanowią Sudety i Kar-
paty (patrz il. 1.1). W związku z tym do Polski rzadko docierają ciepłe masy
powietrza z południa Europy ze strefy klimatu podzwrotnikowego. Nieco
częściej przedostają się tutaj masy powietrza arktycznego z północy. Naj-
większy wpływ na klimat naszego kraju mają masy powietrza napływające
z zachodu, znad Oceanu Atlantyckiego, oraz ze wschodu, znad wielkiego
obszaru lądowego Europy Wschodniej i Azji. A
Od występującego w danym miejscu klimatu zależą szata roślinna
i wody powierzchniowe. Rozciągłość południkowa Europy sprawia, że
nasz kontynent znajduje się w kilku strefach roślinnych. Od południa są to:
strefa roślinności śródziemnomorskiej, lasów liściastych i mieszanych, stepy,
tajga, tundra. Rozciągłość południkowa Polski nie jest duża, dlatego nasz kraj
leży w całości w jednej strefie roślinnej: lasów liściastych i mieszanych. Natu-
ralna szata roślinna jest mocno przekształcona przez człowieka.
B
Rzeki naszego kraju niosą wodę przez cały rok i mają liczne dopływy. Naj- 1.2 Miejsca wysunięte najdalej
większymi rzekami Polski są Wisła i Odra. Do wód powierzchniowych należą na północ – przylądek Rozewie (A)
też liczne jeziora, zwłaszcza w północnej części kraju. i na południe – szczyt Opołonek (B).
Rozciągłość południkowa Polski (z północy na południe) jest przyczyną Kiedy latem nad Rozewiem
różnic długości trwania dnia i nocy w miejscowościach leżących na zachodzi słońce, w Bieszczadach
jest ciemno już od godziny. Zimą
północy i południu kraju. Latem dzień jest dłuższy na północy o ok. 50 min słońce zachodzi wcześniej na
niż na południu kraju (il. 1.2). W zimie jest odwrotnie. północy Polski

7

28.11.2022 21:29:54
1128_883352 _geografia_kl7_LIFT_DRUK.indd 7
1128_883352 _geografia_kl7_LIFT_DRUK.indd 7 28.11.2022 21:29:54