Page 130 - geografia 8
P. 130
Ludność rdzenna we współczesnych społeczeństwach Ameryki
Współcześnie na obu kontynentach mieszka ponad 70 mln mieszkańców, któ-
rzy uważają się za rdzennych Amerykanów. Ich udział stanowi w większości
współczesnych państw Ameryki mniej niż 15% społeczeństwa. Największy jest
w Boliwii i Peru (ok. 50%), a najmniejszy – w Stanach Zjednoczonych i Bra-
zylii (ok. 1%). Skład pozostałej części to wynik ponad trzystuletniego napły-
wu różnorodnej etnicznie ludności z różnych zakątków Europy, Afryki i Azji.
3.43 Amerykańska piosenkarka Społeczności te stopniowo mieszały się między sobą, czego skutkiem jest duża
Beyoncé [czyt. bijonsei] ma wśród różnorodność etniczna wielu państw Ameryki (il. 3.43).
swoich przodków potomków
niewolników z Afryki, emigrantów Sytuacja rdzennej ludności
z Francji i rdzennych mieszkańców
Luizjany Wspólna dla rdzennych społeczności trauma historyczna wyzwala poczucie
wspólnoty. Sprzyja też tworzeniu organizacji chroniących dziedzictwo kul-
turowe tych ludów (il. 3.44). Jednym z efektów takich działań jest przyjęcie
przez ONZ Deklaracji praw ludów tubylczych. W dokumencie jest
mowa o prawie do posiadania niezależnych władz lokalnych, prawie do ziemi
i prawie do ochrony kultury. W praktyce zapisy te trudno w pełni zrealizować.
Sytuacja rdzennych społeczności różni się znacząco w poszczególnych pań-
stwach Ameryki Północnej i Ameryki Południowej. Można jednak wskazać
najczęściej powtarzające się problemy. Najistotniejsze z nich to:
• bardzo zła sytuacja materialna (brak perspektyw jej poprawy, uzależnie-
nie od pomocy finansowej),
• niski poziom edukacji,
• problemy zdrowotne, w tym alkoholizm,
• wysoka przestępczość i przemoc domowa.
Wymienione problemy są w dużej mierze przekazywane kolejnym poko-
leniom i wzajemnie powiązane. Na przykład wysoki wskaźnik przestępczości
często wynika ze złej sytuacji materialnej – brak pieniędzy może być mo-
tywem dokonywania kradzieży i przyczyną późniejszego braku skutecznej
obrony prawnej. Natomiast przeznaczana na konsumpcję zewnętrzna pomoc
finansowa może skutkować zanikaniem przedsiębiorczych inicjatyw lokalnej
społeczności. Z tych powodów kierowane do rdzennej ludności programy po-
mocy są zazwyczaj mało efektywne.
Często na terenach zamieszkanych przez rdzenne społeczności swoje
dochodowe inwestycje mają przedsiębiorstwa należące do osób z zewnątrz.
Niekiedy staje się to przyczyną sporów i kolejnych problemów. Przykładowo
3.44 Należąca do plemienia Kri ze względu na ulgi podatkowe w dawnych rezerwatach są otwierane kasyna.
kanadyjska piosenkarka Buffy Saint
Marie [czyt. bafi sejnt mari] porusza Natomiast na obszarach bogatych w surowce mineralne buduje się kopalnie.
w swoich utworach problematykę Rdzenni mieszkańcy niejednokrotnie nie chcą tych inwestycji (il. 3.45). Jako
rdzennych ludów Ameryki powody wskazują na ich negatywne skutki dla ich społeczności, naruszanie
Północnej i wykorzystuje w nich świętych miejsc (il. 3.46) czy niedostateczne dla nich korzyści finansowe.
tradycyjne motywy. Prowadzi także
organizację, która edukuje rdzenną W niektórych przypadkach inwestorzy ignorują prawa rdzennych mieszkań-
młodzież ców i tłumią ich sprzeciw.
128
02.07.2021 14:52:17
0702_881426 _geografia_kl8_DRUK.indd 128
0702_881426 _geografia_kl8_DRUK.indd 128 02.07.2021 14:52:17
