Page 162 - historia 5
P. 162
Ukształtowanie się stanu mieszczańskiego i kmiecego
W XIII wieku na ziemiach polskich powstały liczne miasta i wsie.
Większość z nich lokowano w taki sam sposób, jaki znasz z lekcji
o mieście i wsi w średniowieczu (lokację przeprowadzał zasadźca,
który stawał potem na czele samorządu – jako sołtys na wsi lub wójt
w mieście). Te rozwiązania prawne były już stosowane w Europie
Zachodniej, a na ziemiach polskich upowszechniły się wraz z napły-
wem osadników niemieckich. Dlatego mówimy o zakładaniu osad
Podczas lokacji polskich na prawie niemieckim. Miasta i wsie lokowane na tym prawie
miast najczęściej korzystano
z wzorów niemieckiego miasta odróżniała od innych regularna zabudowa i wprowadzenie samorzą-
– Magdeburga. Na zdjęciu: du. Z czasem na prawie niemieckim lokowano też istniejące już wsie
Złotoryja założona w 1211 roku polskie. Stopniowo zanikały osady służebne. W ten sposób sytuacja
na prawie magdeburskim, chłopów na ziemiach polskich uległa ujednoliceniu. Wytworzył się
będącym odmianą prawa stan kmiecy (chłopski); wszyscy należący do niego chłopi mieli po-
niemieckiego. Zwróć uwagę dobne prawa i obowiązki. Zbliżone procesy zachodziły w miastach,
na prostokątny rynek. dzięki czemu ukształtował się stan mieszczański.
1 Bolesław Wstydliwy (1226– Lokacja Krakowa przez księcia Bolesława Wstydliwego 1
1279) – książę sandomierski
i krakowski. Zamierzając tedy założyć miasto w Krakowie i zgromadzić tamże ludzi
z różnych klimatów , kładziemy to w uszy wszystkim, tak obecnym, jak
2
2 Klimaty – tu: strony świata.
przyszłym, że my, Bolesław, z łaski Bożej książę Krakowa i Sandomierza,
3 Przekupień – człowiek trudnią- […] zakładamy je na tym prawie, na jakim założone zostało miasto Wro-
cy się drobnym handlem.
cław, z tym jednak, by trzymano się nie tego, co się dzieje we Wrocławiu,
lecz co się dziać powinno w myśl prawa i form Magdeburga. […]
Przede wszystkim więc tego trwale pragniemy przestrzegać i wój-
tom naszym […] obiecujemy przestrzegać niewzruszenie, że wszyscy
mieszczanie mieszkający w tym mieście nie mają nam dawać ani czynić
żadnego czynszu, ani jakiejkolwiek daniny z osób swoich lub mieszkań,
własnych lub należących do miasta, przez przeciąg lat sześciu prócz
[czynszów] ze sklepów, gdzie się sukno sprzedaje i ze sklepów przekup-
niów , które potocznie zwą się kramy […].
3
Źródło: Lokacja miasta Krakowa na prawie niemieckim, w: Wiek V–XV w źródłach…
1 Wyjaśnij, jaki był cel wydania aktu lokacyjnego.
2 Powiedz, co miało zachęcać ludzi do osiedlania się w mieście.
Akt lokacyjny Krakowa wydany
przez księcia Bolesława 3 Na jakim mieście wzorował się książę, wydając prawo lokacyjne
Wstydliwego w 1257 roku dla Krakowa?
160
160
0626_historia_.indd 160 02.07.2018 11:56:12
