Page 192 - historia 5

Powstanie sejmu walnego
Szlachta zbierająca się na sejmikach ziemskich decydowała o spra-
wach lokalnych, dotyczących danej ziemi. Coraz bardziej zdawano
sobie jednak sprawę z potrzeby zwołania zgromadzenia, na którym

Posłowie – przedstawiciele co pewien czas spotykaliby się posłowie szlacheccy z poszczególnych
szlachty reprezentujący swój części kraju i wspólnie z królem oraz najważniejszymi urzędnikami
region i wybierani przez sejmiki państwowymi decydowaliby o istotnych sprawach państwowych.
na sejm walny. Po raz pierwszy takie zgromadzenie, nazwane sejmem walnym,
zebrało się w Piotrkowie w 1493 roku.

Polska demokracją szlachecką
Uprawnienia sejmu walnego oraz zasady jego organizacji spisano

Konstytucja – akt prawny w konstytucji nihil novi [czytaj: nihil nowi], co z języka łaciń-
określający sposób sprawowania skiego tłumaczymy: nic nowego. Konstytucja została uchwalona
władzy w państwie; tu: uchwała w 1505 roku na sejmie w Radomiu za panowania króla Aleksandra
sejmowa. Jagiellończyka. Waga tego aktu była ogromna. Na jego mocy żadne
nowe prawa dotyczące funkcjonowania państwa nie mogły być usta-
nawiane bez zgody sejmu walnego, reprezentowanego w większości
przez szlachtę. Sejm kierował polityką zagraniczną i ustanawiał po-
datki. Zgody posłów wymagało również zwołanie pospolitego rusze-
nia. Każdy szlachcic miał na sejmie walnym prawo głosu.
Wraz z wydaniem konstytucji nihil novi w Polsce ukształtowała się
ostatecznie demokracja szlachecka. Był to szczególny typ monar-
chii stanowej, w którym decydujący wpływ na rządy w państwie mieli
przedstawiciele tylko jednego stanu – szlachty.

Fragment konstytucji nihil novi

Ponieważ prawa ogólne i ustawy publiczne dotyczą nie pojedynczego
człowieka, ale ogółu narodu, przeto na tym walnym sejmie radomskim
[…] uznaliśmy, jakoż postanowiliśmy, iż odtąd na potomne czasy nic no-
wego (nihil novi) stanowionym być nie ma przez nas i naszych następców
bez wspólnego zezwolenia senatorów i posłów ziemskich […].
Źródło: Z. Wojciechowski, Państwo Polskie w wiekach średnich. Dzieje ustroju, Poznań 1948

1 Jak postanowienia konstytucji wpływały na władzę króla – osłabiały
Aleksander Jagiellończyk – król ją czy wzmacniały? Uzasadnij odpowiedź.
Polski w latach 1501–1506, obraz 2 Wyjaśnij, kogo w tekście konstytucji nihil novi określono mianem
Jana Matejki ogółu narodu.

190
190

0702_historia_.indd 190 19.07.2018 12:00:47