Page 159 - historia 7

Akt 5 listopada i powstanie Rady Regencyjnej

W 1916 r. – mimo krwawych walk pod Verdun – Niemcy nie zdołali pokonać
Francji. Liczba ofiar rosła, potrzebni byli nowi rekruci. W tej sytuacji Niem-
cy i Austriacy zdecydowali się na ustępstwa wobec Polaków. Zaborcy liczyli,
że w odpowiedzi na to ochotnicy z Królestwa Kongresowego zaczną się zgła-
szać do ich armii. Nie mogli wcielić ich siłą, gdyż prawo międzynarodowe
zakazywało poboru rekrutów z podbitych ziem.
Najważniejszym gestem poczynionym wobec Polaków było wydanie
przez niemieckie i austriackie władze okupacyjne aktu 5 listopada 1916 r.
W porównaniu z odezwami z 1914 r. zawierał on już konkretne obietnice.
Zapowiedziano w nim utworzenie samodzielnego państwa polskiego jako
monarchii konstytucyjnej oraz polskiej armii. Dokument został podpisany
przez obu władców, stąd jest nazywany aktem dwóch cesarzy. Miał duże W akcie 5 listopada nie określono
znaczenie dla sprawy naszej niepodległości. Niemcy i Austriacy po raz pierw- granic przyszłego państwa
szy od czasu rozbiorów uznali prawo Polaków do własnego państwa. W ten polskiego. Oznajmiono tylko,
sposób podważali ład wiedeński, który sami współtworzyli. że powstanie ono na obszarze
Skutkiem aktu dwóch cesarzy było proklamowanie Królestwa Polskiego zaboru rosyjskiego. Ta mglista
deklaracja nie przekonała Polaków
i powołanie odrębnych sił zbrojnych. Powstały również polskie ośrodki wła- do zaangażowania się w walkę
dzy. Najważniejszym z nich była Rada Regencyjna utworzona w 1917 r. po stronie państw centralnych.

Członkowie Rady Regencyjnej:
hrabia Józef Ostrowski, arcybiskup
Aleksander Kakowski i książę
Zdzisław Lubomirski (ówczesny
prezydent Warszawy)

Rada miała pełnić funkcje państwowe do czasu powołania króla. Podjęła olbrzymi wysiłek na rzecz budowy przy-
szłego państwa. Opracowała przepisy prawne, przygotowała kadrę urzędniczą. Organizowała skarb, sądownictwo
i system oświaty. Pod koniec 1917 r. powołała pierwszy polski rząd. Pomimo niewątpliwych zasług Rada Regencyjna
– utworzona z nadania okupantów i zależna od nich – miała niewielkie poparcie wśród Polaków. Sympatia społe-
czeństwa była po stronie ententy. W 1917 r. znaczna część legionistów z Piłsudskim na czele odmówiła kontynuowa-
nia walki pod dowództwem niemieckim (tzw. kryzys przysięgowy). W rezultacie komendant został uwięziony
przez Niemców w Magdeburgu, a większość legionistów internowano. Decyzja Piłsudskiego była podyktowana troską
o ojczyznę. W 1917 r. Rosja dopuściła możliwość utworzenia niepodległej Polski, a ententa uzyskała przewagę w woj-
nie. Komendant uznał, że w interesie naszego narodu jest walka właśnie po stronie aliantów. Ten odważny sprzeciw
wobec Niemców umocnił jego autorytet w społeczeństwie.

157

02.06.2020 10:23:20
0602_881435_historia_kl7_DRUK.indd 157 02.06.2020 10:23:20
0602_881435_historia_kl7_DRUK.indd 157