Page 114 - historia 8

3.4 Rozpad systemu kolonialnego

NOWOŻYTNOŚĆ WSPÓŁCZESNOŚĆ
XX XXI
wieki
1947 r. – uzyskanie niepodległości 1960 r. – Rok Afryki
przez Indie i Pakistan

Podejmij temat z Przypomnij, czym był kolonializm. Wskaż ważniejsze kolonie państw
europejskich na mapie świata w XIX w. Skorzystaj z mapy zamieszczonej
w atlasie historycznym.

z Wymień postanowienia Karty atlantyckiej.

Kolonializm i dekolonizacja
W dwudziestoleciu międzywojennym nic jeszcze nie zapowiadało schyłku
epoki kolonializmu, który nastąpił kilka dekad później. Mocarstwa kolonialne
– m.in. Wielka Brytania, Francja, Holandia, Włochy – sprawowały zwierzch-
nictwo nad rozległymi obszarami w Azji i Afryce i miały tam silną pozycję.
Ponadto kraje te zwiększyły swój stan posiadania po I wojnie światowej. Prze-
jęły wówczas większość obszarów skolonizowanych przez Niemców na konty-
nentach afrykańskim i azjatyckim oraz dawne posiadłości tureckie na Bliskim
Wschodzie. Sprawowały na nich władzę z ramienia Ligi Narodów.
Dekolonizacja – proces wyzwalania Dekolonizacja przyspieszyła po 1945 r. Procesowi temu sprzyjało
się narodów z zależności kolonialnej. osłabienie europejskich mocarstw kolonialnych, które zniszczyła gospodar-
czo i wyczerpała II wojna światowa. Ponadto w wielu miejscach na świecie
nasiliły się ruchy narodowowyzwoleńcze. Te dążenia do zrzucenia obcego
zwierzchnictwa często zyskiwały poparcie Stanów Zjednoczonych i Związku
Sowieckiego. Supermocarstwa liczyły, że zdobędą kontrolę nad nowo powsta-
łymi państwami.

Bliski Wschód

W latach 20. i 30. XX w. Wielka Brytania i Francja nie chciały dopuścić
do utraty kontroli nad obszarami na Bliskim Wschodzie. Oba mocarstwa tłu-
miły arabskie ruchy niepodległościowe. Wprawdzie część krajów arabskich
uzyskała formalną niepodległość, m.in. Egipt i Irak. Jednak jeszcze długo
musiały znosić polityczno-gospodarczą i militarną zależność od Brytyjczyków
i Francuzów.
Dopiero w czasie II wojny światowej i krótko po jej zakończeniu więk-
szość państw arabskich uzyskała pełną niepodległość. Były to: Liban, Syria
i Transjordania (od 1949 r. Jordania). Najtrudniejsza sytuacja panowała
w Palestynie, gdzie wybuchł ostry konflikt arabsko-żydowski (zob. s. 117).

112