Page 78 - 881306_Muzyka
P. 78
2.6 Organy – król instrumentów
Podejmij temat O Odgadnij, następnie wyjaśnij hasło, które ukryte jest w rebusie.
Organy to najstarszy zachowany instrument klawiszowy z grupy
aerofonów, obdarzony ogromną skalą dźwięków i możliwościami
brzmieniowymi. Za sprawą aleksandryjskiego konstruktora i wyna-
lazcy, Ktesibiosa, były już znane w starożytności 200 lat p.n.e., a 500
lat później ich dźwięki rozbrzmiewały w rzymskim amfiteatrze pod-
czas spektakli teatralnych i walk gladiatorów. W kościołach organy
pojawiły się dopiero w X wieku, uświetniając liturgię mszy muzyką.
Do dziś są głównym instrumentem towarzyszącym śpiewom i ob-
rządkom kościelnym.
Drewnianą obudowę organów nazywa się szafą. Składa się ona
z piszczałek i stołu gry, w który wbudowana jest klawiatura instru-
mentu. Stół posiada od jednej do pięciu klawiatur ręcznych (ma-
nuały) oraz klawiaturę nożną (pedały). Powietrze gromadzone jest
w wiatrownicach – drewnianych skrzyniach z przegrodami wyposa-
żonymi w wentyle. Naciśnięcie klawisza sprawia, że wentyle otwiera-
ją się i powietrze dociera do piszczałek, które wydają dźwięk.
Ciekawe!
W XIV wieku powstało wiele
rodzajów organów zróżnicowa-
nych pod względem wielkości.
W małych kościołach, kaplicach
i salach wykorzystywany był po-
zytyw lub portatyw. Portatyw ze
względu na małe rozmiary był
instrumentem przenośnym, gra-
no na nim na przykład podczas
procesji kościelnych. Stół organowy Manuały organowe
76
