Page 31 - przyroda 4
P. 31
Sposoby wyznaczania kierunków geografi cznych
północny biegun
geografi czny
Umiejętność orientowania się w kierunkach na widnokręgu była waż
na dla ludzi żyjących przed wiekami. Opanowali ją dawni żeglarze
oraz podróżnicy. Widoczne na niebie Słońce od wieków pozwalało
ludziom orientować się w czasie i przestrzeni. W nocy do wyznacza
nia kierunków służyły inne gwiazdy.
Umiejętność ta jest również potrzebna w czasach współczesnych,
zwłaszcza wtedy, gdy nie możemy skorzystać z pomocnych urządzeń oś obrotu Ziemi
(telefonów, komputerów). Pomaga odzyskać orientację w terenie Ziemia obraca się wokół własnej
i odnaleźć właściwą drogę, gdy się zgubimy podczas wędrówki. osi. Miejsca na powierzchni, przez
Ustalanie kierunków rozpoczyna się zwykle od wyznaczenia na które przechodzi oś obrotu, to
widnokręgu kierunku północnego, czyli kierunku do północnego bieguny
bieguna geografi cznego. Istnieje na to wiele sposobów. Przeczytaj
instrukcje „Krok po kroku” i dowiedz się, jak to zrobić z wykorzy
staniem kompasu (poniżej) oraz za pomocą cienia osoby lub gno igła tarcza
kompasu
magnetyczna
monu (s. 30).
Przy użyciu kompasu można wyznaczyć kierunki geografi czne
niezależnie od pogody i pory doby, za pomocą gnomonu – tylko
w słoneczny dzień, około południa (najprecyzyjniej w pierwszy dzień
wiosny albo jesieni). Kompas to przyrząd wyposażony w igłę ma
gnetyczną, której odpowiednio oznaczona część wskazuje kierunek
północny. Gnomonem może być dowolny przedmiot, np. palik wbi
ty pionowo w ziemię. Budowa kompasu
Krok po kroku
Ćwiczenie terenowe. Wyznaczanie kierunków geograficznych za pomocą kompasu
1 Połóż kompas na płaskiej powierzchni w miejscu 3 Obracaj kompasem tak długo, aż odpowiednio
oddalonym od metalowych przedmiotów, a także oznaczona część igły magnetycznej, wskazująca
z dala od telefonu komórkowego. Odległość od północ pokryje się z kierunkiem północnym za-
takich przedmiotów powinna wynosić około 1 m. znaczonym na tarczy kompasu.
2 Zwolnij zacisk blokujący igłę magnetyczną (jeśli 4 W ten sposób został wyznaczony kierunek pół-
kompas jest w niego wyposażony), a wówczas igła nocny (N). Teraz możesz odczytać pozostałe opi-
magnetyczna zacznie się swobodnie poruszać. sane na tarczy kierunki główne i pośrednie.
Odczekaj kilkanaście sekund.
z Za pomocą kompasu określ w terenie kierunki główne i pośrednie.
29
07.10.2022 11:55:08
1007_883353_przyroda_KL4_2022_LIFTING_DRUK.indd 29 07.10.2022 11:55:08
1007_883353_przyroda_KL4_2022_LIFTING_DRUK.indd 29
