Page 167 - biologia 7

Ośrodkowy układ mózg, rdzeń kręgowy
nerwowy (przetwarzanie)

Obwodowy układ
nerwowy
nerwy czuciowe nerwy ruchowe

bodźce reakcje
receptory (mięśnie i inne tkanki
(odbierają bodźce) oraz narządy
wewnętrzne)

6.16 Organizacja układu nerwowego

Obwodowy układ nerwowy dzielimy na somatyczny i autonomiczny.
Somatyczny układ nerwowy odpowiada za reakcje organizmu na Somatyczny układ nerwowy –
zmiany w środowisku zewnętrznym. Jego nerwy czuciowe odbierają informacje część obwodowego układu nerwowego,
o bodźcach docierających z zewnątrz, np. z narządów zmysłów, a nerwy ru- która odbiera bodźce ze środowiska
chowe przekazują informacje do komórek mięśni szkieletowych. Odpowiadają zewnętrznego i unerwia mięśnie
zatem za ruch i utrzymanie pozycji ciała (z gr. soma – ciało). Mówi się o nich, że szkieletowe, przez co odpowiada za
ruch i pozycję ciała.
są zależne od naszej woli, ponieważ potrafi my wpływać na swoje ruchy.
Autonomiczny układ nerwowy (inaczej wegetatywny) odbiera bodź- Autonomiczny układ nerwowy –
ce z narządów wewnętrznych, w tym także informacje o bólu, a jego część część obwodowego układu
ruchowa unerwia tkanki i narządy wewnętrzne – przez co sprawuje kontrolę nerwowego, która odbiera bodźce
nad ich funkcjonowaniem. Nerwy autonomiczne kontrolują główne procesy z narządów wewnętrznych i koordynuje
życiowe, takie jak trawienie, wymianę gazową, krążenie czy wydalanie. Ich procesy życiowe bez udziału woli.
działanie odbywa się bez naszej woli (stąd nazwa podkreślająca autonomię).
Do każdego narządu dochodzą nerwy z 2 części autonomicznego ukła-
du nerwowego: części współczulnej i części przywspółczulnej. Nerwy
współczulne i nerwy przywspółczulne działają przeciwstawnie na unerwiane
narządy. Na ogół unerwienie współczulne pobudza dany narząd lub tkankę.
Przykładowo powoduje zwiększenie liczby skurczów serca, przyspieszenie
oddechu, rozszerzenie oskrzelików. Ogólnie wywołuje to mobilizację organi-
zmu. Układ przywspółczulny działa odwrotnie – spowalnia pracę serca i od-
dech, kurczy oskrzeliki. Jest on zatem aktywny w sytuacjach, kiedy organizm
odpoczywa lub nie wykonuje szczególnego wysiłku.
Wpływ autonomicznego układu nerwowego na układ pokarmowy jest od-
mienny. Układ współczulny hamuje trawienie i perystaltykę jelit, czyli prze-
suwanie strawionego pokarmu, a przywspółczulny – aktywuje. Dlatego po
posiłku uspokajamy się, a nawet stajemy się senni. To efekt działania układu
przywspółczulnego, który uspokaja organizm i aktywuje trawienie.

165

06.12.2022 16:42:25
1206_883350_biologia_kl7_LIFT_DRUK.indd 165 06.12.2022 16:42:25
1206_883350_biologia_kl7_LIFT_DRUK.indd 165