Page 169 - biologia 7

rdzeń kręgowy Ciekawe!
Impulsy nerwowe z mięśni do rdzenia
kręgowego są przekazywane z prędko-
ścią ok. 100 m/s (czyli 360 km/h). Szybsze
są tylko impulsy informujące mózg o po-
łożeniu ciała i ruchu mięśni – to 119 m/s
(428 km/h). Z kolei impulsy przekazujące
bodźce dotykowe płyną z prędkością
76,1 m/s (274 km/h), a bodźce bólowe to
zaledwie 0,56 m/s (2 km/h). To dlatego
neuron ruchowy neuron pośredniczący przy ukłuciu czy oparzeniu błyskawicz-
nie odczuwamy nacisk czy temperaturę
i cofamy rękę, a ból pojawia się 2–3 se-
efektor receptor w skórze kundy później.
neuron czuciowy

6.18 Pod wpływem ukłucia automatycznie cofamy rękę. Bodziec odbierany
przez receptor jest przekazywany jako impuls nerwowy neuronem czuciowym
(niebieskim) do rdzenia kręgowego. Tam neuron pośredniczący przekazuje
informację od razu do neuronu ruchowego (zielonego), który pobudza mięsień
do skurczu i odsunięcia ręki

Odruchy to bardzo szybkie reakcje. Chronią organizm przed różnymi
niebezpiecznymi bodźcami. Wyróżniamy odruchy bezwarunkowe i warun-
kowe. Odruchy bezwarunkowe to wrodzone reakcje wykonywane
automatycznie, bez udziału naszej woli i świadomości. Należą do
nich np. kaszel, wymioty, zwężenie źrenicy pod wpływem światła. Bardzo
ważnym odruchem bezwarunkowym jest odruch wentylacji płuc. Dzięki
niemu automatycznie wciągamy powietrze do płuc, gdy poziom dwutlenku
węgla w naszej krwi jest krytycznie wysoki.
Odruchy można też wyćwiczyć pod wpływem jakiegoś bodźca; są to wte-
dy odruchy warunkowe. Można je zaobserwować np. u wytresowanego
psa. Przykładowo zapach określonych substancji lub odnalezienie zaginione-
go człowieka powoduje, że zaczyna on szczekać. Odruchy warunkowe badał
rosyjski fi zjolog Iwan Pawłow. Podawał posiłek psom i w tym samym czasie
puszczał sygnał dźwiękowy. Na zapach posiłku pies się ślini – jest to odruch
bezwarunkowy. Psy Pawłowa po pewnym czasie wydzielały ślinę na sam
dźwięk, mimo że nie dostawały posiłku.
U człowieka odruchy warunkowe pomagają w uczeniu się zachowań, np.
przy przechodzeniu przez ulicę uczymy się rozglądać najpierw w lewo, a po-
tem w prawo (w krajach, gdzie ruch jest lewostronny, dzieci uczą się odwrotnej
kolejności). Odruchy warunkowe są wyuczone i możne je kontrolować.

167

06.12.2022 16:42:26
1206_883350_biologia_kl7_LIFT_DRUK.indd 167 06.12.2022 16:42:26
1206_883350_biologia_kl7_LIFT_DRUK.indd 167