Page 220 - biologia 7

8.3 Zdrowie układu dokrewnego

Podejmij temat z Jak zmienia się wygląd człowieka od narodzin po dojrzałość płciową?
z Jakie okresy rozwoju wyróżnia się w życiu człowieka?

Zmiany hormonalne w życiu człowieka
Podczas okresu dojrzewania zmienia się budowa fizyczna dziewcząt i chłop-
ców; ich dziecięca sylwetka przeobraża się w sylwetkę dorosłej osoby. Za pro-
ces ten są odpowiedzialne hormony płciowe produkowane przez dojrzewają-
ce w tym czasie gruczoły płciowe – jajniki i jądra.
U dziewcząt synteza i wydzielanie estrogenów i progesteronu roz-
poczynają się, kiedy dochodzi do dojrzewania pierwszych pęcherzyków jaj-
nikowych zawierających gamety żeńskie. Tym samym rozpoczyna się okres
dojrzałości płciowej kobiety, objawiający się pierwszym cyklem miesiączko-
wym. Estrogeny wpływają na rozwój piersi, odkładanie podskórnej
tkanki tłuszczowej, dojrzewanie żeńskich narządów płciowych
i pojawienie się w ich okolicy owłosienia.
U chłopców produkcja testosteronu w jądrach rozpoczyna wytwarza-
nie plemników. Tym samym osiągają oni dojrzałość płciową. Testosteron
wpływa na wiele procesów: przyczynia się do rozwoju narządów płcio-
wych, pobudza wzrost masy mięśni szkieletowych, powoduje obni-
żenie tembru głosu, pojawienie się zarostu i owłosienia w okolicy
narządów płciowych.
U kobiet synteza estrogenów nie trwa przez całe życie. Zanika ona wraz
z ustaniem dojrzewania pęcherzyków jajnikowych i wydzielania gamet żeń-
skich. Okres ustawania tych procesów w żeńskim układzie rozrodczym nazy-
wamy menopauzą, a jego charakterystyczną cechą jest zanik krwawienia
miesiączkowego. Po całkowitym ustaniu aktywności jajników kobieta prze-
staje być płodna. U mężczyzn produkcja plemników i testosteronu trwa do
końca życia; jednak z wiekiem ulega zmniejszeniu.

Dlaczego utrzymanie zdrowia układu hormonalnego jest ważne?
Prawidłowe działanie układu hormonalnego jest konieczne do zachowania
Ciekawe!
zdrowia. Dlatego też rozregulowanie uwalniania hormonów prowadzi do
W niektórych roślinach znajdują się zaburzeń zdrowotnych. Na organizm wpływają już niewielkie ilości
związki o budowie bardzo podobnej do hormonów i dość łatwo jest zaburzyć równowagę hormonalną.
estradiolu. Nazwane zostały one fito- Wydzielanie hormonów tarczycy, gruczołów płciowych i kory nadnerczy jest
estrogenami. U przeżuwaczy, np. u owiec
pasanych na łąkach, na których rosną regulowane przez hormony przysadki mózgowej. Z kolei hormony tarczycy,
rośliny bogate w fitoestrogeny, mogą gonad i kory nadnerczy hamują wydzielanie hormonów tropowych przysadki
wystąpić kłopoty z płodnością. mózgowej. W ten sposób ustala się równowaga hormonalna.

218

06.12.2022 16:43:36
1206_883350_biologia_kl7_LIFT_DRUK.indd 218
1206_883350_biologia_kl7_LIFT_DRUK.indd 218 06.12.2022 16:43:36