Page 221 - biologia 7

Nadczynność lub niedoczynność gruczołów dokrewnych

Zmiany w ilości wydzielanych hormonów prowadzą do poważnych zaburzeń.
Jeśli gruczoł wydziela zbyt dużo hormonu – mówimy o jego nadczynności,
jeśli za mało, określa się to niedoczynnością.
Zaburzenia w wydzielaniu hormonu wzrostu są jednym z przykładów
nadczynności lub niedoczynności gruczołu dokrewnego. Nadczynność
przysadki mózgowej w wydzielaniu tego hormonu w dzieciństwie objawia
się gigantyzmem, czyli ponadprzeciętnym wzrostem, któremu towarzyszą
deformacje kośćca. Jeżeli natomiast komórki przysadki produkują za mało
hormonu wzrostu w dzieciństwie, następują poważne opóźnienia we wzroście
organizmu, co doprowadza do karłowatości przysadkowej.
Nadczynność lub niedoczynność tarczycy także skutkuje konsekwencjami
zdrowotnymi. Nadczynność tarczycy objawia się chudnięciem, uczuciem
gorąca, nadmierną potliwością, nerwowością i zwiększonym niepokojem,
wzmożoną pracą serca, a niekiedy wytrzeszczem oczu. Objawy te są związa-
ne z przyspieszeniem metabolizmu chorego. Przyczyny wydzielania nadmia-
8.8 Kobieta przedstawiona
ru hormonów tarczycy w stosunku do potrzeb organizmu są różne i dlatego na zdjęciu jest przeciętnego
różne są sposoby ich leczenia. Przy niedoczynności tarczycy objawy są wzrostu. Jej przysadka wydziela
odwrotne. Chorzy czują się zmęczeni, apatyczni, tyją, jest im zimno, mają prawidłowe ilości hormonu wzrostu.
zaburzenia pracy serca. Leczenie polega głównie na podawaniu tyroksyny. Obok kobiety stoi mężczyzna
chory na gigantyzm. Trzyma
za rękę mężczyznę cierpiącego
Co zagraża równowadze hormonalnej?
na karłowatość
Leki hormonalne stosowane w chorobach, których przyczyną są zaburze-
nia w wydzielaniu hormonów, mogą być używane wyłącznie pod kontrolą
lekarza. Jest to ważne zarówno ze względu na zdrowie zażywających je osób,
jak i skuteczność ich działania. Leki te umożliwiają chorym funkcjonowanie
(tak jak opisywana insulina) – odwracają skutki niedoboru lub nadmiaru hor-
monów wydzielanych przez organizm. Niekiedy ratują też życie, jak np. adre-
nalina podawana przy zatrzymaniu akcji serca albo w wypadku, gdy pszczoła
lub osa użądli osobę, która jest uczulona na jad tych owadów.
Substancjami niebezpiecznymi dla organizmu, zakłócającymi pracę ukła-
du dokrewnego są preparaty pobudzające przyrost mięśni i (rzadziej)
kości poprzez wzmożoną syntezę białek. Są to pochodne testoste-
ronu – znane także pod nazwą sterydów. W sporcie uznano je za doping,
który jest zabroniony, gdyż stwarza warunki nieuczciwej rywalizacji, a przede
wszystkim zagraża zdrowiu, a nawet życiu. Wskutek ich stosowania na ciele
pojawia się nadmierne owłosienie, u mężczyzn rozrastają się piersi, występuje
łamliwość kości, które nie wytrzymują szybkiego, nadmiernego rozrostu mię-
śni. Zażywanie pochodnych testosteronu może prowadzić do zahamowania
jego wytwarzania przez jądra mężczyzny, a następnie – do niepłodności. Dzie-
je się tak, ponieważ podwyższony poziom hormonu we krwi, który nie pocho-
dzi z jąder, skutkuje zahamowaniem wydzielania hormonów przysadki. Nie
pobudzają one wówczas jąder do produkcji własnego testosteronu.

219

06.12.2022 16:43:36
1206_883350_biologia_kl7_LIFT_DRUK.indd 219 06.12.2022 16:43:36
1206_883350_biologia_kl7_LIFT_DRUK.indd 219