Page 223 - biologia 7

Profi laktyka Cukrzyca a układ dokrewny Antykoncepcja hormonalna Ciekawe!

Kontrola poczęcia może odbywać się przy użyciu hormonalnych leków anty- Odkrycie antykoncepcji wykorzystują-
Przyczyną cukrzycy jest zaburzenie w wydzielaniu insuliny przez trzustkę koncepcyjnych – tzw. pigułek antykoncepcyjnych. W ich skład wchodzą od- cej działanie hormonów było przypad-
lub niewrażliwość komórek organizmu na ten hormon, co upośledza transport powiedniki żeńskich hormonów płciowych, których stężenia są tak dobrane, kowe. Hormon użyty w pierwszych pi-
glukozy do wnętrza komórek. (Glukoza jest wykorzystywana przez wszystkie gułkach – noretynodrel – zsyntetyzował
komórki organizmu do wytwarzania energii). aby hamować owulację. Często zmieniają one także skład śluzu szyjki macicy Frank Colton [czyt. frenk kolton], ame-
Wyróżnia się cukrzycę typu 1. i cukrzycę typu 2. – staje się on wtedy barierą dla plemników. Antykoncepcyjne preparaty hor- rykański chemik urodzony w Polsce,
monalne muszą być dostosowane do wieku kobiety i jej wrażliwości na stęże- podczas badania syntezy różnych hor-
Zagrożenia: nieleczona cukrzyca prowadzi do uszkodzeń w układzie krwionośnym, nia hormonów płciowych, która zależy od własnego profilu hormonalnego. monów. Ani Colton, ani firma, w której
zaburzeń wzroku, zaburzeń w działaniu nerek i w układzie nerwowym. Dlatego, aby zapewnić skuteczność ich działania i zminimalizować skutki pracował, nie mieli w planach wytwo-

uboczne, stosowanie tych leków musi być konsultowane z lekarzem gi- rzenia środka antykoncepcyjnego.
nekologiem. Nieodpowiednie stosowanie antykoncepcji hormonalnej może
prowadzić do zaburzeń zdrowotnych.
Odpowiedniki żeńskich hormonów płciowych mogą być używane nie tyl-

Cukrzyca typu 1. ko do kontroli poczęcia, ale także w trakcie menopauzy, aby minimalizować
skutki obniżonego wydzielania estrogenów. Jest to tzw. hormonalna terapia
Przyczyny: uszkodzenie w trzustce komórek wydzielają- zastępcza, o której podjęciu decyduje lekarz.
cych insulinę; komórki te są niszczone przez własny układ
odpornościowy, który mylnie rozpoznaje je jako obce.
Objawy: wysoki poziom glukozy we krwi; może pojawić
się już w młodym wieku.
Leczenie: podawanie insuliny przez całe życie chorego. W skrócie

Wydzielanie poszczególnych hormonów zmienia się w ciągu całego życia.
• Kontrolne badania
poziomu cukru we krwi. Pompa insulinowa to urządzenie, Zmiany te są szczególnie widoczne w okresie dojrzewania.
którego częścią jest sonda Zaburzenia w wydzielaniu hormonów prowadzą do poważnych chorób.
umieszczona w ciele. Mierzy poziom
cukru we krwi i podaje insulinę Hormony działają już w niewielkiej ilości, wywołując określone efekty,
w zależności od wyniku pomiaru dlatego równowagę hormonalną łatwo można zaburzyć.
Każde stosowanie preparatów leczniczych zawierających hormony musi
Cukrzyca typu 2. przebiegać pod kontrolą lekarza!
Przyczyny: niewrażliwość komórek organizmu na insu- Na wydzielanie hormonów może wpływać także tryb życia. Przykładem
linę. Najczęściej choroba ta jest wynikiem nieprawidło- takiej zależności jest zaburzenie w wydzielaniu insuliny w przypadku
wego sposobu odżywiania, braku ruchu, stresującego prowadzenia niezdrowego trybu życia i rozwój cukrzycy typu 2.
trybu życia, które wcześniej doprowadziły do otyłości
i nadciśnienia krwi. Organizm przestaje pobierać gluko-
zę do komórek, co sprawia, że we krwi znajduje się zbyt Czy już umiesz? Sprawdź się!
duża jej ilość. To z kolei powoduje, że trzustka ciągle wy-
• Racjonalne odżywianie się dziela insulinę, co prowadzi do „przemęczenia” komórek 1 Krótko wymień zmiany, jakie zachodzą u dziewcząt i chłopców w okresie
(regularne posiłki, trzustki i ich uszkodzenia. Ostatecznie trzustka przestaje dojrzewania. Określ, na skutek czego do nich dochodzi.
niespożywanie pokarmów
o dużej zawartości produkować insulinę. 2 Wyjaśnij, dlaczego stosowanie leków hormonalnych musi się odbywać
cukrów i umiarkowane Objawy: wysoki poziom cukru we krwi. pod kontrolą lekarza.
spożywanie pokarmów Leczenie: leki umożliwiające pobór glukozy do komórek.
wysokotłuszczowych, 3 Podaj przykład choroby związanej z zaburzeniem wydzielania hormonu,
zwłaszcza pochodzących która może powstać z powodu prowadzenia niewłaściwego trybu życia.
od zwierząt; tłuszcze bowiem Wyjaśnij, jak dochodzi do takiej choroby.
są łatwo przekształcane Prawidłowy zakres poziomu
w cukry). cukru we krwi wynosi 4 Sprawdź w dostępnych źródłach wiedzy, jakie hormony są badane przy
• Aktywność fi zyczna. 70–100 mg/100 ml krwi podejrzeniu choroby tarczycy.

1 221

06.12.2022 16:43:42
1206_883350_biologia_kl7_LIFT_DRUK.indd 221 06.12.2022 16:43:42
1206_883350_biologia_kl7_LIFT_DRUK.indd 221