Page 24 - geografia 6

Dlaczego na naszej planecie występują pory roku?
Stałe nachylenie osi Ziemi do płaszczyzny orbity podczas ruchu obiegowego wokół Słońca
powoduje zmiany oświetlenia różnych części globu w ciągu roku. Nasza planeta, przesuwa-
jąc się po orbicie w swojej rocznej wędrówce, raz jest bardziej skierowana do Słońca półkulą północną,
a raz południową. Równomierne oświetlenie obu półkul ma miejsce tylko w czasie dwóch dni – w czasie
równonocy. Zmiany oświetlenia Ziemi w ciągu roku powodują występowanie pór roku. Na obu półku-
lach: zarówno północnej, jak i południowej, występują te same pory roku, ale różne są daty ich początku
i końca. Gdy na półkuli północnej trwa lato, na półkuli południowej jest zima.
Początki astronomicznych pór roku (momenty przesileń i równonocy) są wyznaczane na podstawie
astronomicznych obserwacji i obliczeń. Nie zawsze przypadają w pierwszych dniach kalendarzowych
pór roku – czasami dzień wcześniej albo dzień później (np. wiosna może zaczynać się 20 lub 21 marca,
lato – 20 lub 21 czerwca, jesień – 22 lub 23 września, a zima – 21 albo 22 grudnia).

Dlaczego występują pory roku?

różnice w ciągu roku w dopływie
ruch obiegowy Ziemi
+ stałe nachylenie osi ziemskiej ciepła i światła słonecznego pory roku na Ziemi
w różnych strefach

Czy Słońce zawsze wschodzi na wschodzie, a zachodzi na zachodzie?
Wiesz już, że wschód i zachód Słońca w różnych porach roku odbywają się w innych miejscach na wid-
nokręgu (il. 1.14). Powoduje to zmianę w długości dnia i nocy oraz wysokości Słońca nad widnokręgiem
w momencie górowania w ciągu roku. To także konsekwencje ruchu obiegowego Ziemi.

22 XII przesilenie zimowe 21 III równonoc wiosenna 22 VI przesilenie letnie
najkrótszy dzień na półkuli północnej 23 IX równonoc jesienna najdłuższy dzień na półkuli północnej
dzień i noc trwają po 12 godzin
górowanie
górowanie Słońca
Słońca górowanie
Słońca

Słońce wschodzi i zachodzi w różnych miejscach na widnokręgu w ciągu roku, dlatego zmienia się długość dnia i nocy. Przyczyną
tego jest zróżnicowanie oświetlenia Ziemi, zależne od aktualnego położenia Ziemi na orbicie. Dwa razy w roku Słońce wschodzi
dokładnie na wschodzie i zachodzi dokładnie na zachodzie – w pierwszych dniach wiosny i jesieni (w dniach równonocy).
W pozostałych dniach roku miejsca wschodu i zachodu Słońca są przesunięte na widnokręgu na północ lub na południe.

1.14 Miejsca wschodu i zachodu Słońca oraz długość dnia w pierwszych dniach astronomicznych pór roku w Polsce

22

0702_881340_Geografia_6_.indd 22 04.07.2019 11:34:16