Page 98 - geografia 6

Dryfujące kontynenty
Przedstawione wiadomości prasowe (s. 95) to tylko niektóre przykłady zależności człowieka od środo-
wiska przyrodniczego Islandii. Wytłumaczeniem wielu tych osobliwości przyrody są trzęsienia ziemi
oraz aktywność wulkaniczna na wyspie. Oba te zjawiska zwykle występują razem, a widoczne na
mapie obszary – których one dotyczą – tworzą charakterystyczne strefy (il. 2.56). Jak sądzisz, dlacze-
go przebieg takiej strefy na Oceanie Atlantyckim, jest zbliżony do zarysu linii brzegowej wschodniego
wybrzeża Ameryki Południowej i zachodniego wybrzeża Afryki?

150° 120° 90° 60° 30° 0° 30° 60° 90° 120° 150° 180°

Hekla Kluczewska Sopka
60° 60°
Eyja allajökull
St. Helen Yellowstone Wezuwiusz
Fudżi
Etna
Teide Santorini
30° 30°
Popocatépetl
Kilauea
El Chichon Pinatubo
Kamerun
0° 0°
Meru Krakatau
Tambora
Ojos del Salado
30° 30°

60° 60°

1 : 180 000 000
150° 120° 90° 60° 30° 0° 30° 60° 90° 120° 150° 180°
obszary częstych trzęsień ziemi wulkany czynne w ciągu ostatnich 10 tys. lat
2.56 Występowanie zjawisk wulkanicznych i trzęsień ziemi

Podobieństwo linii brzegowych Ameryki Południowej i Afryki było
powodem sformułowania przez naukowców teorii mówiącej, że kon-
tynenty te niegdyś były całością, a obecnie odsuwają się od siebie.
Jak to możliwe? Ziemia zbudowana jest z kilku warstw. Zewnętrzna
Litosfera – zewnętrzna sztywna z nich – litosfera – podzielona jest na mniejsze części o nieregular-
warstwa Ziemi, zbudowana ze nych kształtach, zwanych płytami litosfery (il. 2.57). Płyty te są
skał. w ciągłym, powolnym ruchu – poruszają się po znajdującej się pod
nimi półplastycznej warstwie, w której występują częściowo stopione
skały. Jedne płyty oddalają się od siebie (il. 2.57, 2.58), a inne zbliżają
i zderzają. Takie wzajemne oddziaływanie powoduje, że na granicach
płyt występują wulkany i trzęsienia ziemi (il. 2.56). Zazwyczaj napie-
rające na siebie płyty powodują fałdowanie i unoszenie się warstw
skalnych – to ruchy górotwórcze, w wyniku których powstają góry.

96

0702_881340_Geografia_6_.indd 96 04.07.2019 11:36:22