Page 99 - 890694_GWK_podrecznik_kl3_cz 3_2019

120. Malowane misy i dzbanki

Garncarstwo

Gliniane garnki, dzbany i misy

to naczynia, które przez wiele stuleci
służyły gospodyniom do gotowania
i przechowywania potraw, a także
do podawania ich na stół. Z czasem
zaczęto używać garnków metalowych
i porcelanowej zastawy stołowej,

wytwarzanej najpierw w warsztatach,
a potem w fabrykach. Glinianych
naczyń najdłużej używano na wsi.
Tam też przetrwały do naszych czasów

ostatnie pracownie garncarskie.

Zawód garncarza nie jest łatwy. Najwięcej czasu i pracy wymaga
przygotowanie gliny. Najpierw trzeba ją wydobyć, potem musi ona
przemarznąć. Następnie trzeba oczyścić ją z kamyków i korzeni, aby garnki

nie strzelały w piecu — czyli żeby nie robiły się w nich dziury. Kolejna
czynność to wyrabianie gliny, aby stała się miękka i plastyczna. W czasach,
kiedy na gliniane naczynia było wielkie zapotrzebowanie, wyrabiało
się jej bardzo dużo, a garncarze deptali ją bosymi nogami.

Kiedy glina jest gotowa, garncarz przystępuje do toczenia
naczyń. Służy do tego proste i pomysłowe urządzenie —
koło garncarskie. Składa się ono z dwóch drewnianych
tarcz, mniejszej na górze i większej na dole, połączonych
osią. Rzemieślnik wprawia urządzenie w ruch, popychając
nogą dolne koło. Wtedy jednocześnie obraca się koło

górne, a na nim — porcja gliny, z której garncarz modeluje
zaplanowany kształt naczynia. Gotowe naczynia muszą
dobrze wyschnąć, a potem wypala się je w specjalnym piecu,
w bardzo wysokiej temperaturze. Po wypaleniu naczynia

mają kolor rudobrązowy, szary lub biały, bo takie są barwy
gliny. Skąd się więc biorą naczynia zielone i niebieskie? Kolory te
można uzyskać, jeżeli garnki pokryje się specjalną polewą — szkliwem, które
po wypaleniu nadaje ceramice piękny kolor i błyszczącą, śliską powierzchnię.

97