Page 135 - historia 6

Przewrót w nauce
W czasach oświecenia dokonał się postęp w nauce, którego skut-
kiem było ukształtowanie się podstaw nowożytnej fizyki, biologii
i chemii. Uczeni na podstawie własnych obserwacji i eksperymen-
tów tworzyli naukową wiedzę o świecie. Na przykład angielski fizyk
Isaac Newton [czyt. izaak niuton] dowiódł istnienia przyciągania Newton zbudował to urządzenie,
ziemskiego i na tej podstawie sformułował prawo powszechnego cią- by za sprawą doświadczenia
wykazać, w jaki sposób
żenia. Inny uczony, niemiecki astronom Jan Kepler, odkrył prawa zachowuje się ciało, na które
rządzące ruchami planet. Duże znaczenie dla rozwoju nauki miało inne ciało działa określoną siłą.
skonstruowanie wynalazków wykorzystywanych w celach badaw-
czych – do obserwacji nieba (teleskop Newtona), pomiaru tempe-
ratury (termometr rtęciowy) czy pomiaru ciśnienia (barometr).

W połowie XVII wieku niemiecki
fizyk i wynalazca Otto von Guericke
[czyt. fon gerik] udowodnił, że powietrze
wywiera ciśnienie na ciała.
Aby wykazać istnienie ciśnienia,
przeprowadził doświadczenie ze
szczelnie dopasowanymi metalowymi
półkulami, pustymi w środku.
Po wypompowaniu powietrza
spomiędzy półkul nie można ich było
rozłączyć. Udało się to dopiero
przy pomocy 16 koni.

Popularyzacja wiedzy

W oświeceniu upowszechnił się pogląd, że postęp w nauce wpływa
na rozwój społeczny i gospodarczy. Dlatego zaczęto przywiązywać
wagę do popularyzacji idei oświeceniowych oraz szerzenia wiedzy
w społeczeństwie. W wielu krajach (m.in. w Anglii i Francji) powstały
instytucje, które miały za zadanie wspierać ogólnie rozumianą edu-
kację. Były to: towarzystwa naukowe, zrzeszające uczonych, czy
biblioteki publiczne. Nośnikiem wiedzy oraz nowych idei stały się
książki i czasopisma naukowe. Pojawiły się też gazety codzienne. Naj-
ważniejszą naukową publikacją epoki oświecenia była Encyklopedia,

czyli rozumowany słownik nauk, sztuk i rzemiosł. W dziele tym, którego re-
daktorem był wybitny pisarz Denis Diderot [czyt. didero], podjęto
próbę zebrania całej ówczesnej wiedzy o świecie. Zostało ono po-
tępione przez papieża. Zarzucał on twórcom Encyklopedii szerzenie Strona z Encyklopedii,
poglądów niezgodnych z naukami Kościoła. wydawanej w latach 1751–1780

133

0618_881295_historia_kl6.indd 133 18.06.2019 11:08:30