Page 136 - historia 6
P. 136
Prawa człowieka
Filozofowie oświeceniowi, odważniej niż myśliciele poprzednich epok,
podnosili kwestię praw człowieka i poszanowania godności ludzkiej.
To w tym okresie narodziła się teoria praw naturalnych jednostki.
Zgodnie z nią wszystkim ludziom przysługują od urodzenia: prawo
do życia, wolności osobistej, wolności słowa, równości wobec prawa
i posiadania własności prywatnej, np. ziemi. Należą się one każde-
mu człowiekowi bez względu na to, jaką pozycję społeczną zajmuje.
Myśliciele doby oświecenia, poruszając kwestie równości i wolności,
krytykowali też podziały stanowe oraz uprzywilejowanie szlachty
i Kościoła. Argumentowali na przykład, że szczególne prawa tych
Oświeceniowi myśliciele grup, charakterystyczne dla feudalizmu, utrudniają mieszczaństwu
głosili potrzebę wprowadzenia działalność gospodarczą i tym samym hamują rozwój ekonomiczny.
tolerancji. Jednym z jej
największych orędowników był O państwie i władzy
francuski fi lozof i publicysta W czasch oświecenia dużo uwagi poświęcano temu, jak powinno być
Wolter. Pisał: W żadnym razie zorganizowane idealne państwo – takie, w którym wszyscy mieszkań-
prawo ludzkie nie może się cy byliby wolni, równi i szczęśliwi. Szczególnie krytycznie myśliciele
opierać na czymś innym niż odnosili się do monarchii absolutnej. Jednym z najwybitniejszych był
na prawie natury. Zasadą francuski pisarz polityczny Karol Monteskiusz. Uważał on, że je-
wielką, zasadą powszechną
obu praw jest na całej ziemi: den człowiek nigdy nie powinien skupiać w swoim ręku pełni wła-
„Nie czyń drugiemu, co tobie dzy, gdyż może to prowadzić do nadużyć. Na gruncie tych rozważań
niemiłe”. Monteskiusz opracował zasadę trójpodziału władzy. Opiera się
ona na równowadze między instytucjami państwa oraz na ich wza-
jemnej kontroli. Spełnienie obu warunków było jego zdaniem nie-
zbędne, by obywatele mogli czuć się w państwie wolni i bezpieczni.
Zgodnie z zasadą trójpodziału władzy opracowaną przez Monteskiusza władza
miała zostać podzielona między trzy niezależne od siebie instytucje.
WŁADZA USTAWODAWCZA WŁADZA WYKONAWCZA WŁADZA SĄDOWNICZA
stanowi prawa i kontroluje sprawuje rządy w kraju, rozstrzyga spory na podstawie
wprowadzanie ich w życie, ale jest ograniczona prawem praw uchwalonych przez
ale sama nie rządzi uchwalonym przez parlament parlament i jest niezależna
PARLAMENT MONARCHA, RZĄD SĄDY
134
0618_881295_historia_kl6.indd 134 18.06.2019 11:08:30
