Page 134 - historia 6
P. 134
5.4 Oświecenie
wiek ŚREDNIOWIECZE NOWOŻYTNOŚĆ WSPÓŁCZESNOŚĆ
XIV XV XVI XVII XVIII XIX XX XXI
koniec XVII wieku – XVIII wiek
– oświecenie w Europie
Podejmij temat z Jakie masz skojarzenia ze słowem światło? Powiedz ogólnie, czego
twoje skojarzenia dotyczą.
Wiek światła
Zabobon – wiara w tajemnicze, W wieku XVIII w Europie trwał, zapoczątkowany jeszcze w baroku,
nadprzyrodzone moce, które rozwój nauk ścisłych i przyrodniczych. W tym czasie prowadzono
wpływają na życie ludzkie; różnorodne badania, dokonano wielu odkryć, rozwijały się też filo-
przesąd. zofia i literatura. Najważniejszym symbolem epoki stało się światło
– czyli rozum, nauka, postęp – pojmowane jako siła rozprasza-
jąca ciemność zacofania. Dlatego ten okres historyczny nazywamy
wiekiem światła lub oświeceniem. Nastąpił on, jak uważano
wówczas, po długim okresie ciemnoty i zabobonów.
U podstaw oświecenia legły dwa kierunki filozoficzne, ukształ-
towane jeszcze w XVII stuleciu – racjonalizm i empiryzm.
Racjonaliści wierzyli w potęgę ludzkiego rozumu. Uważali, że dro-
ga do prawdy i wiedzy prowadzi tylko przez logiczne myślenie.
Natomiast zwolennicy empiryzmu przekonywali, że reguły rzą-
dzące światem można poznać wyłącznie za pomocą zmysłów,
na podstawie obserwacji i doświadczeń. W XVIII wieku z połą-
Oświeceniowe przekonanie czenia racjonalizmu i empiryzmu powstał pogląd mówiący o tym,
o potędze ludzkiego rozumu że prawdziwe są tylko te twierdzenia, które zostały udowodnione
zostało zaczerpnięte doświadczalnie i których prawidłowość można potwierdzić, odwo-
z filozofii XVII-wiecznego łując się do rozumu. W ten sposób zaczęto podważać poglądy, które
francuskiego myśliciela René nie miały logicznego uzasadnienia, w tym przesądy oraz twierdzenia
Descartes’a [czyt. dekarta],
zwanego Kartezjuszem. szerzone przez Kościół (np. wiarę w cudowną moc relikwii). Niektó-
Zdolność do myślenia, zdaniem rzy myśliciele – twórcy ateizmu – otwarcie zaprzeczali istnieniu
tego filozofa, była dowodem Boga. Twierdzili oni, że jego obecności nie da się racjonalnie wytłu-
na istnienie człowieka. Cogito maczyć. Byli również tacy, którzy wierzyli w istnienie Boga, ale od-
ergo sum [czyt. kogito ergo sum] rzucali pogląd o jego wpływie na ziemską rzeczywistość. Uważali,
– Myślę, więc jestem – mawiał że światem rządzą prawa przyrody, a Bóg nie ingeruje w życie ludzi.
Kartezjusz. Takie poglądy reprezentowali zwolennicy deizmu.
132
0618_881295_historia_kl6.indd 132 18.06.2019 11:08:27
