Page 71 - historia 6

Gospodarka folwarczno-pańszczyźniana
Pogłębianie się poddaństwa osobistego chłopów stało się jedną Spichlerze w Grudziądzu
z cech gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej, która istniała
w Rzeczypospolitej od XVI do XVIII wieku. W tym typie gospodar-
ki chłopi w zamian za użytkowanie ziemi należącej do pana najczę-
ściej odrabiali pańszczyznę (zamiast płacić czynsz). W miarę jak za-
ostrzało się ich poddaństwo osobiste względem szlachty, chłopi mieli
coraz mniej czasu, by pracować w swoich gospodarstwach. Niewiel-
kie zbiory, jakie uzyskiwali, zwykle wystarczały tylko na zaspokojenie
własnych potrzeb. Nieduże nadwyżki sprzedawali wprawdzie w mie- Wizytówką Grudziądza i śladem
ście, ale był to handel na drobną skalę i przynosił im niskie dochody. przeszłości miasta jako portu
Na ograniczonej wymianie handlowej z ludnością wiejską niewiele rzecznego jest zespół nadwi-
zyskiwali również mieszczanie. Rzemieślnicy ograniczali produkcję, ślańskich spichlerzy (najstarsze
gdyż chłopi kupowali od nich coraz mniej towarów, a szlachta tylko pochodzą z XIV wieku). Oprócz
w niewielkim stopniu zapełniała tę lukę. Krajowy rynek wymiany funkcji gospodarczych spichle-
handlowej kurczył się. Ograniczało to wzrost zamożności miast i ha- rze miały w przeszłości znacze-
mowało rozwój gospodarki opartej na pieniądzu. nie obronne i mieszkalne.

W skrócie

Zapotrzebowanie na zboże w Europie przyczyniło się do rozwoju handlu przez Gdańsk. To z kolei
wpłynęło na bogacenie się polskiej szlachty i gdańskich mieszczan.

W wiekach XVI–XVIII w Rzeczypospolitej rozwinęła się gospodarka folwarczno-pańszczyźniana.
Opierała się na folwarku, w którym chłopi musieli odrabiać pańszczyznę.
Podstawą gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej była produkcja rolna, skutkiem: zwiększanie wymiaru
pańszczyzny i zaostrzanie się poddaństwa osobistego chłopów względem szlachty.

Czy już umiesz?

1 Z jakich powodów w czasach nowożytnych rozwijał się handel polskim zbożem?
2 Wyjaśnij, które grupy skorzystały najwięcej na handlu zbożem. Dlaczego?

3 Powiedz, na czym polegało pogłębianie się poddaństwa osobistego chłopów w stosunku do szlachty.

4 Wyjaśnij, dlaczego szlachta wprowadzała prawa, które miały zapobiec opuszczaniu wsi przez chłopów.
Jak oceniasz tę politykę?

5 Wymień cechy gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej. Dlaczego ograniczyła ona rozwój miast?
6 Podajcie przykłady rozwiązań, które należałoby wprowadzić w gospodarce XVI-wiecznej
Rzeczypospolitej, aby miasta mogły się rozwijać.

69

0618_881295_historia_kl6.indd 69 18.06.2019 11:06:57