Page 86 - historia 6
P. 86
Utworzenie Trybunału Koronnego
i Trybunału Litewskiego
Prowadzenie wojny z Rosją wymagało dużych nakładów finanso-
Wojska zaciężne – wojsko wych ze strony państwa. Trzon armii stanowiły wojska zaciężne,
zawodowe, w którym żołnierze dlatego Stefan Batory zabiegał w sejmie o uchwalenie podatków
służyli w zamian za wynagro- na cele wojenne. Aby uzyskać zgodę posłów, musiał iść na ustępstwa
dzenie pieniężne (żołd). wobec szlachty. Dotyczyły one reformy sądownictwa. Dotychczas naj-
wyższym sędzią był król. To on wspólnie z senatorami rozpatrywał
dużą część spraw sądowych. Dawało mu to możliwość wpływania
na politykę państwa i było narzędziem jego władzy. W 1578 roku Ste-
fan Batory utworzył najwyższy sąd szlachecki – Trybunał Koronny,
który przejął większość królewskich uprawnień sądowniczych. W 1581
roku podobna instytucja powstała na Litwie (Trybunał Litewski).
Utworzenie trybunałów, w których zasiadali sędziowie wybierani
na sejmikach szlacheckich, było kolejnym zwycięstwem ruchu egze-
kucyjnego, zmierzającego do osłabienia pozycji władcy i magnaterii.
Batory a szlachta
Pomimo zwycięstwa ruchu egzekucyjnego w sprawie trybunałów,
szlachta odnosiła się do Stefana Batorego z coraz większą niechęcią.
Głośnym echem w kraju odbiła się sprawa Samuela Zborowskiego.
Król skazał tego szlachcica na śmierć za rzekomy udział w spisku.
Uczynił to jednak bez wyroku sądu, co było pogwałceniem przywi-
leju nietykalności osobistej. Szlachta niechętnie patrzyła również
Jan Zamoyski, najbliższy
doradca króla i jeden na wzrost pozycji Jana Zamoyskiego, który sprawował najważniej-
z najbardziej wpływowych sze urzędy państwowe – kanclerza wielkiego koronnego i hetmana
magnatów w ówczesnej Polsce. wielkiego koronnego. W praktyce był więc odpowiedzialny za kształ-
Obraz Fedora Senkowicza towanie polityki wewnętrznej kraju. Niechęć do króla i Zamoyskiego
z końca XVI wieku. doprowadziła do powstania silnej antykrólewskiej opozycji. Nazywa
się tak grupę ludzi sprzeciwiającą się polityce władcy lub rządu.
Jan Zamoyski był mecenasem
nauki, kultury i sztuki. W 1580
roku lokował Zamość – miasto
będące perłą polskiego renesansu.
Staraniem kanclerza powstały
tu akademia i drukarnia, dzięki
czemu miasto stało się ważnym
ośrodkiem naukowym i kulturalnym.
Na zdjęciu: renesansowy rynek i ratusz
w Zamościu.
84
0618_881295_historia_kl6.indd 84 18.06.2019 11:07:35
