Page 10 - 881435_historia_kl7_ebook1

Rzeczpospolita Obojga Narodów i jej upadek

Rzeczpospolita Obojga Narodów była jednym z największych państw no-
wożytnej Europy. Powstała w 1569 r. w wyniku zawarcia unii lubelskiej.
Od połowy XVII w. nasze państwo zaczęło przeżywać poważne problemy
wewnętrzne. Złożyło się na to kilka przyczyn. Do najważniejszych należały
wyniszczające wojny i kryzys gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej. Istot-
nym zagrożeniem był również narastający kryzys polityczny. W XVII w.
silne wpływy zdobyła wąska grupa magnatów. Wykorzystywali oni narzę-
dzia zagwarantowane przez prawo (m.in. wolną elekcję i liberum veto) głównie
do realizacji prywatnych interesów. Odbijało się to źle na pracy sejmów, które
stały się niezdolne do kierowania państwem.
Apele wzywające do naprawy Rzeczypospolitej nasiliły się w dobie oświe-
cenia. Stanisław Leszczyński i Stanisław Konarski opowiadali się
za ograniczeniem liberum veto. Głosili też konieczność przyznania praw poli-
Osłabiona Rzeczpospolita tycznych mieszczanom. Natomiast chłopi pańszczyźniani – pracujący na pań-
znajdowała się w otoczeniu silnych
mocarstw: Rosji, Austrii i Prus. skim polu niechętnie i mało wydajnie – powinni uzyskać ich zdaniem wolność
Państwa te celowo utrudniały i zwolnienie z pańszczyzny.
podjęcie reform w Polsce. Przez całe dekady epoki saskiej projekty zmian wysuwane przez Lesz-
Nie chciały dopuścić do odbudowy czyńskiego i Konarskiego nie zostały zrealizowane. Dopiero z chwilą objęcia
jej dawnej potęgi. Powyżej:
symboliczne przedstawienie władzy przez Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1764 r. przystąpio-
I rozbioru Polski z 1772 r. no do reformy kraju. Największym sukcesem z okresu jego panowania była
Konstytucja 3 maja. Została ona uchwalona w 1791 r.

Konstytucja 3 maja była
wielkim osiągnięciem polskiej
myśli politycznej. Zakładała
wprowadzenie monarchii
dziedzicznej, trójpodziału władzy
i zniesienie zasady liberum veto.
Na mocy ustawy mieszczanie
otrzymali przywileje podobne
do szlacheckich (m.in. prawo
do nabywania ziemi). Nie uzyskali
jednak dostępu do władzy.
W sejmie mieli zaledwie głos
doradczy. Konstytucja nie
zmieniła położenia chłopów.
W Rzeczypospolitej utrzymano
poddaństwo osobiste. Obok: obraz
Kazimierza Wojniakowskiego
Uchwalenie Konstytucji 3 maja.

W 1792 r. przeciwnicy Konstytucji 3 maja zawiązali konfederację w Targowicy. Związek ten poparła Rosja,
która następnie zaatakowała nasz kraj. Wojna zakończyła się klęską obrońców konstytucji. Rzeczpospolita niemal
całkowicie została podporządkowana Rosji. Próbę zrzucenia tej zależności podjęła insurekcja kościuszkowska.
Osłabiona po dwóch rozbiorach Polska nie miała jednak szans w starciu z tak silnym sąsiadem. W 1795 r. Rosja,
Austria i Prusy dokonały III rozbioru Rzeczypospolitej. Państwo polskie przestało istnieć.

8