Page 9 - 881435_historia_kl7_ebook1

Idee oświecenia i ich realizacja

W XVIII w. myśliciele oświecenia zaczęli krytykować stosunki feudalne. Potę-
piali podziały stanowe, zależności lenne i poddaństwo osobiste chłopów. Sfor-
mułowali prawa naturalne człowieka. Głosili, że przysługują one wszystkim
ludziom od urodzenia. Do najważniejszych praw zaliczyli: prawo do życia,
wolność osobistą, wolność słowa i równość wobec prawa.
W czasach oświecenia dużo uwagi poświęcano temu, jak powinno być
zorganizowane idealne państwo. Do uczonych podejmujących tę kwestię na-
leżeli Monteskiusz – twórca zasady trójpodziału władzy – oraz Jan Jakub
Rousseau [czyt. ruso], który sformułował zasadę suwerenności narodu.
Poglądy obu myślicieli zyskały wielu zwolenników. Część ich założeń zre- Jan Jakub Rousseau uważał,
że władzę nadrzędną w państwie
alizowali w swoich krajach absolutni monarchowie Rosji, Austrii i Prus. sprawuje nie monarcha, ale naród,
Wprowadzali oni tolerancję religijną i dbali o rozwój szkolnictwa. Jednak który jest suwerenny względem
umacniali swoje państwa w duchu absolutyzmu. W XVIII w. idee oświecenia króla.
stały się podstawą ustroju Stanów Zjednoczonych. Pod ich wpływem ukształ-
towało się też prawodawstwo Francji w okresie rewolucji.

W drugiej połowie XVIII w. mieszkańcy trzynastu angielskich Podczas Wielkiej Rewolucji Francuskiej (1789–1794)
kolonii w Ameryce obalili władzę Brytyjczyków i stworzyli mieszczanie i chłopi upomnieli się o równe prawa.
niepodległe państwo. Było ono bardzo nowoczesne. W rezultacie obalono absolutną monarchię Burbonów,
W Konstytucji Stanów Zjednoczonych Ameryki z 1787 r. rozszerzono prawa polityczne i dokonano uwłaszczenia
wprowadzono oświeceniowe zasady suwerenności narodu chłopów. Aktem o dziejowym znaczeniu była Deklaracja
i trójpodziału władzy. Obraz Podpisanie konstytucji USA praw człowieka i obywatela z 1789 r. Powyżej: Zdobycie
Howarda Chandlera Christy [czyt. hołarda czandlera christi]. Bastylii – dzieło anonimowego autora.

Ideały oświecenia i Wielkiej Rewolucji Francuskiej upowszechniły się w Europie za sprawą podbojów Napoleona
Bonapartego. Na zajętych obszarach kontynentu cesarz obalał władców, a na ich miejsce wyznaczał swoich kandy-
datów. Wprowadzał też nowoczesne ustawodawstwo, które zapewniało wolności obywatelskie i rozszerzało prawa
wyborcze. W ten sposób realizował ideały Rousseau i Monteskiusza. Do tych zmian z entuzjazmem podchodzili prze-
ciwnicy monarchii absolutnej i zwolennicy szerszego dostępu obywateli do rządów w państwie. Odmienny stosunek
do napoleońskiego porządku miały warstwy uprzywilejowane, np. arystokraci i duchowni. Ideały oświecenia były
więc przyswajane w poszczególnych krajach w różnym stopniu i z różnym skutkiem.

7