Page 144 - historia 8

4.1 Inny kraj

NOWOŻYTNOŚĆ WSPÓŁCZESNOŚĆ
XX XXI
wieki
4–11 lutego 1945 r. – konferencja 17 lipca–2 sierpnia 1945 r. – konferencja
w Jałcie w Poczdamie

Podejmij temat z Jakie były okoliczności powstania Rządu Tymczasowego RP? Czyje interesy
reprezentował ten gabinet?

Sprawa polska w Jałcie
Na początku lutego 1945 r. pod kontrolą ZSRS znajdowały się już rozległe
tereny Europy Środkowo-Wschodniej, w tym ziemie przedwojennej Pol-
ski. Sukcesy te umożliwiły Józefowi Stalinowi rozgrywanie polskich spraw
na swoją korzyść podczas konferencji w Jałcie. Dyktator wymógł na Winsto-
nie Churchillu i Franklinie Delano Roosevelcie przyjęcie przebiegu granicy
polsko-sowieckiej, który odpowiadał jego oczekiwaniom. Oparto ją o linię
Curzona, co dla Polski oznaczało utratę wschodnich województw II Rzeczy-
pospolitej. Stalin odniósł też sukces polegający na legalizacji komunistycznej
władzy na ziemiach polskich. Wielka Trójka zdecydowała bowiem, że kontro-
lowany przez komunistów Rząd Tymczasowy RP stanie się podstawą nowego
koalicyjnego gabinetu. Oprócz komunistów w jego składzie mieli się znaleźć
przedstawiciele partii demokratycznych z kraju i zagranicy. Zadaniem nowe-
Postanowienia konferencji go rządu miało być przeprowadzenie wolnych wyborów.
jałtańskiej okiem karykaturzysty

Proces szesnastu

Na czym, zdaniem autora karykatury, Po zajęciu naszych ziem Sowieci nie ustawali w wysiłkach, by zlikwidować
polegał pojałtański pokój (łac. pax)? kierownictwo Polskiego Państwa Podziemnego. W kraju wciąż funkcjonowały
konspiracyjne organy i instytucje – Rada Jedności Narodowej i Delegatura
„NIE”, „Niepodległość” – tajna Rządu RP na Kraj. Działała też tajna organizacja „NIE”. Po rozwiązaniu AK
kadrowa organizacja wojskowa, przez Okulickiego kontynuowała ona walkę z nowym okupantem. Tuż po kon-
której celem było kontynuowanie ferencji w Jałcie w marcu 1945 r. agenci NKWD nawiązali kontakt z przy-
walki o niepodległość po zajęciu wódcami Polskiego Państwa Podziemnego i zaprosili ich na rozmowy z do-
Polski przez Armię Czerwoną. Działała
od 1944 r. w ramach Armii Krajowej. wództwem Armii Czerwonej. Miały one dotyczyć uregulowania wzajemnych
Po rozwiązaniu AK w styczniu 1945 r. stosunków. Sowieci zagwarantowali słowem honoru bezpieczeństwo polskiej
podjęła samodzielną działalność. delegacji. Pomimo wątpliwości co do ich intencji szesnastu przywódców pod-
W maju 1945 r. organizację rozwiązano. ziemia przyjęło zaproszenie. Po przybyciu na spotkanie w podwarszawskim
Pruszkowie Polacy zostali aresztowani przez enkawudzistów i przetranspor-
towani do więzienia NKWD na Łubiance w Moskwie. Wśród zatrzymanych
byli między innymi: ostatni Komendant Główny AK gen. Leopold Okulicki,

142