Page 111 - 883384_muzyka kl 4 podrecznik 2023 srodki

Do dokładnego określenia tempa służy
przyrząd zwany metronomem lub tak-
tomierzem. Ma on wahadło, na któ-
rym umieszczony jest ruchomy ciężarek.
Przesunięcie ciężarka w górę powoduje
wolniejsze ruchy wahadła, a w dół – ruchy
szybsze. Jedno odchylenie wahadła
wyznacza czas trwania określonej wartości
rytmicznej. Liczbę tych wartości na minutę
przy odpowiednim położeniu ciężarka
pokazuje skala. Na przykład oznaczenie
równe 120 wskazuje, że w ciągu jednej
minuty wahadło odchyli się 120 razy, czyli
wystuka 120 ćwierćnut. Współcześnie sto-
suje się też metronomy elektroniczne.

2. Przeczytaj fragment wiersza Juliana Tuwima Lokomotywa, stosując zmianę tempa od wolnego
do szybkiego.

Julian Tuwim
Lokomotywa

(3.)
Najpierw – powoli – jak żółw – ociężale,
Ruszyła – maszyna – po szynach – ospale,
Szarpnęła wagony i ciągnie z mozołem,
I kręci się, kręci się koło za kołem,
I biegu przyspiesza, i gna coraz prędzej,
I dudni, i stuka, łomoce i pędzi,
A dokąd? A dokąd? A dokąd? Na wprost!
Po torze, po torze, po torze, przez most,
Przez góry, przez tunel, przez pola, przez las,
I spieszy się, spieszy, by zdążyć na czas,

Dynamika zajmuje się głośnością wykonywania dźwięków w utworze muzycznym. Kompozytor stosuje
na początku utworu lub w dalszym jego zapisie różne określenia dynamiczne, które informują wykonaw-
cę, jak głośno ma zaśpiewać lub zagrać utwór.
Do najczęściej stosowanych w muzyce oznaczeń dynamicznych należą:

pianissimo (pp) – bardzo cicho mezzo forte (mf ) – średnio głośno
piano (p) – cicho forte (f ) – głośno
mezzo piano [czyt. meco] (mp) – średnio cicho fortissimo (ff ) – bardzo głośno

109