Page 109 - polski 7 cz 2

5. Powiedz, kim jest podmiot liryczny w wierszu Leśmiana. Przytocz
odpowiednie fragmenty.

6. Porozmawiajcie o sposobie, w jaki Bolesław Leśmian nawiązał do dzieła
Jana z Czarnolasu. Co stanowi punkt wspólny Trenów oraz Urszuli
Kochanowskiej, a co je różni?

7. Treny Jana Kochanowskiego ukazują rozpacz ojca po stracie córki.
W wierszu Bolesława Leśmiana otrzymujemy obraz Urszulki w niebie.
Przeanalizujcie przedstawioną sytuację.

a) Jakie warunki stworzył Urszuli Bóg?
b) Jak się w nich czuje dziewczynka?
c) Czego tak naprawdę oczekuje? Co o jej stanie mówi ostatni dwuwers?

8. Na czym polega swoiste podobieństwo między stanem ojca, znanym
z Trenów, i stanem Urszulki, przedstawionym w wierszu Bolesława
Leśmiana? Co powiecie o uczuciach ojca do dziecka i dziecka do rodziców?

9. W utworze, którego podmiotem lirycznym jest dziecko, pojawia się dziecięcy
(naiwny) punkt widzenia. Kim jest Bóg w oczach Urszuli? Czym jest dla niej
niebo i „sen wieczny”?

10. Czy w formie wiersza Leśmiana kryje się nawiązanie do Trenów? Porównaj
rytm utworów (liczbę sylab, miejsce średniówki) oraz układ rymów.

11. Porównajcie sposób przedstawienia zdarzeń związanych ze śmiercią
Urszuli Kochanowskiej w dziełach Jana Matejki oraz Bolesława Leśmiana.
Opracujcie w zeszycie tabelkę, biorąc pod uwagę m.in. temat, postacie,
sposób obrazowania.

Wiersz Bolesława
Obraz Jana Matejki
Leśmiana
Znajdź inne dzieło inspirowane śmier-
podobieństwa
cią Urszuli Kochanowskiej, rozpaczą
ojca lub cyklem Trenów sprzed wieków.
różnice
Przedstaw je w zeszycie.
12. Jak myślisz, jak powstała nazwa własna Czarnolas? Wskaż wyrazy
podstawowe, od których utworzono ten rzeczownik.

Wyrazy pochodne, które powstały od więcej niż jednego wyrazu podstawowego,
nazywamy wyrazami złożonymi (np. deskorolka od wyrazów deska i rolka, naszyjnik
od wyrażenia przyimkowego na szyi).
Wyróżniamy trzy sposoby tworzenia wyrazów złożonych:
• złożenia powstają przez połączenie podstaw słowotwórczych za pomocą wrostków:
-o-, -i- lub -y- (np. grzyb-o-branie, pas-i-brzuch),
• zrosty powstają przez połączenie podstaw słowotwórczych bez udziału formantu
wewnętrznego – następuje „zrośnięcie się” co najmniej dwóch wyrazów (np. Białystok,
zmartwychwstanie),
• zestawienia to efekt połączenia (ale zapisywanego oddzielnie) co najmniej dwóch
słów, które stanowią nierozerwalną całość znaczeniową (np. Morze Bałtyckie, biały
kruk) – nie należy ich wymieniać, przestawiać kolejności wyrazów czy też dodawać
do nich innego wyrazu.

107