Page 112 - polski 8 cz2

Do twórców należałoby także zaliczyć tych, którzy umieją pisać listy,
prowadzą dziennik, rozmawiają z przyrodą czy urządzają wnętrza miesz-
kań, kierując się wyobraźnią – słowem odznaczają się twórczym stosunkiem
do codzienności. Wreszcie, jeślibyśmy uznali, że dany człowiek nie jest twórczy,
to i tak częstokroć staje się współtwórcą: odbierając dzieło sztuki, pojmując
i przeżywając je. Bez współtwórcy, którym jest odbiorca, dzieło zostaje martwe.
Odbiorca sprawia, że dzieło jednostkowe nabiera znaczenia ogólnego. [...]
W każdym człowieku są zawiązki twórcze. One, zresztą, dochodzą do gło-
su zawsze wtedy, gdy obcujemy z dziełem kultury. Bowiem oglądając dzieło
2
2 pasywny – bierny, obojętny, niewyka- sztuki, czytając je lub słuchając go, nie jesteśmy pasywni .
zujący chęci działania Współuczestniczymy w tym procesie czynnie, zdobywając się nie tylko
na wysiłek pojmowania dzieł, ale i emocjonalnego, uczuciowego przeżywania
ich na własny, indywidualny sposób.
Bez udziału odbiorcy niekiedy nawet zdolność wyrażania twórcy nie by-
3
3 Artur Rubinstein (czyt. rubinsztajn; 1887– łaby w pełni urzeczywistniana. Mam na myśli przykład Rubinsteina , który
1982) – polski pianista, jeden z najwybit- w swoim dzienniku notuje: „Kiedy światła przygasły, a na sali zapanowa-
niejszych wirtuozów XX wieku ła absolutna cisza, wyczułem ten szczególny nieuchwytny kontakt łączący
mnie z publicznością, kontakt, który jest dla mnie natchnieniem w czasie
gry”. [...]
Wpływ tzw. odbiorcy dzieł kultury i jego nieodzowność w zaistnieniu tego,
co twórca stworzył, wyraziście można zilustrować przykładami zaczerpnięty-
mi ze sztuki, zwłaszcza tej, która stanowi zaprzeczenie malarstwa odtwarza-
jącego. W muzeum sztuki nowoczesnej w Amsterdamie wiszą obrazy Man-
zoniego , wielkie białe płaszczyzny, które widz zabudowuje swoją wyobraźnią
4
bądź przeżywa wytwarzane przez daną wielką płaszczyznę zimno i pustkę. [...]
Czy twórczość sprowadza się do poszukiwania w sobie i w otoczeniu cze-
goś nowego, oryginalnego? To „nowe” powstaje niewątpliwie, gdy doznajemy
dodatnich bądź ujemnych poruszeń psychicznych. Pogłębia się wtedy nasze
widzenie i odczuwanie wielu zjawisk. [...] Rozwój naszego „ja” pod wpły-
wem rozmaitych okoliczności może też prowadzić do tego, że wyodrębniamy
pewne zjawiska bądź dostrzegamy ich powiązania wzajemne, wcześniej nie-
dostrzeżone.
Twórczość wiąże się ściśle z buntem wobec tego, co zastane, i jest próbą
szukania nowych dróg. Nie chodzi o burzenie wszystkiego, o nowatorstwo
za wszelką cenę, lecz o przeobrażanie codzienności zgodnie z własnym spo-
sobem jej przeżywania. Niektóre ruchy artystyczne odrzucają dotychczaso-

4 Piero Manzoni (czyt. mandzoni; 1933– we wartości, zrywają z dziedzictwem poprzednich pokoleń. A przecież to,
1963) – włoski artysta, przedstawiciel co nowe – formy poetyckie, zestawy barw czy dźwięków – pozostaje w jakimś
nurtu Arte Povera („sztuki biednej”), upo- związku ze starymi wartościami i tendencje niszczycielskie – choć twórcze –
wszechnionego w latach 60. XX w.; Arte są często mało komunikatywne dla współczesnych. Niektóre z nich zapadają
Povera to rodzaj sztuki, w której nie przed-
stawia się samego dzieła bezpośrednio, w nicość. [...]
ale ukazuje się je niejako z drugiej ręki – Człowiek jest istotą poszukującą i w sferze możliwości jednostek, nieza-
za pośrednictwem zdjęć, map, rysunków leżnie od warunków ich życia, leży nadawanie własnemu istnieniu głębszego

110