Page 50 - polski 8 cz2
P. 50
Pleonazm (gr. pleonasmos – 2. W artykule pojawiają się pojęcia: pleonazm i tautologia. Przeczytaj
‘nadmiar’) to błędnie skonstruowane wyjaśnienie zamieszczone na marginesie i wskaż zdania, w których
wyrażenie lub zwrot, w którym popełniono te błędy językowe. Przekształć zdania tak, by były poprawne.
jednostka podrzędna zawiera
elementy treściowe występujące
w wyrazie nadrzędnym, np. akwen Kiedy wszedł na mównicę, zapadła Podczas wystąpienia
śmiertelna cisza.
gestykulował rękami.
wodny (akwen to „zbiornik wodny”);
wzajemna współpraca (współpraca
musi być wzajemna); potencjalne
możliwości (potencjalny znaczy Przygotowanie smacznej i pysznej Pizzę należy podrzucić do góry,
pizzy to nie lada sztuka.
a potem opuścić na dół.
„możliwy”). Pleonazmy składają się
często z wyrazów spokrewnionych
słowotwórczo lub wyrazów obcych, 3. Uzasadnij, że podane konstrukcje to pleonazmy lub tautologie. W razie
których znaczenia nie rozumieją potrzeby, skorzystaj ze słownika poprawnej polszczyzny. Popraw je.
twórcy wypowiedzi. Do pleonazmów • poprawa i polepszenie warunków – poprawnie:
zalicza się też wyrażenia, w których • geneza i pochodzenie powieści – poprawnie:
uzupełniono przysłówkiem bardziej • najbardziej optymalny – poprawnie:
stopień wyższy przymiotnika, • cały komplet – poprawnie:
np. bardziej weselszy, bardziej milsza. • w miesiącu maju – poprawnie:
Tautologia (gr. tautó logos – ‘to samo UWAGA: Niektóre pleonazmy i tautologie są tak powszechne, że zwykle uznaje się
słowo’) to konstrukcja językowa je za akceptowalne, zwłaszcza w swobodnej rozmowie, np.: krótko i węzłowato,
zbudowana z wyrazów o identycznym tylko i wyłącznie, zejść na dół, widzieć na własne oczy, najprawdziwsza prawda.
znaczeniu, pozostających w relacji
współrzędnej, np. deratyzacja 4. Przeczytaj fragmenty felietonów napisanych przez znanych językoznawców
i odszczurzanie (deratyzacja – Jerzego Bralczyka i Jana Miodka – z okazji Dnia Języka Ojczystego.
to „odszczurzanie”); kooperacja Następnie wykonaj polecenia.
i współpraca (kooperacja
to „współpraca”). Najczęstszą Jestem zwolennikiem swobodnego rozwoju języka.
przyczyną powstawania konstrukcji Dziś rozwija się przecież nawet łacina. Język jest
tautologicznych jest niewiedza autora po to, by opisywać rzeczywistość, a ta się zmienia.
o znaczeniu użytych wyrazów. Aby Dlatego nie możemy oczekiwać, by wraz z nią nie
poprawić takie konstrukcje, należy
usunąć jeden z elementów zbędnych, zmieniał się język. Gdy powstrzymuje zmiany, staje się
np. deratyzacja, kooperacja. kulą u nogi.
Felieton – krótki tekst dziennikarski, Jerzy Bralczyk
poświęcony zazwyczaj aktualnym
wydarzeniom, komentowanym przez Wchodzenie do polszczyzny takich słów, jak „joint
autora, który może wyrażać własne venture”, „leasing”, „dealer” nie stanowi zagrożenia.
1
opinie, nawet kontrowersyjne lub Faza fascynacji angielszczyzną, którą przechodzimy,
ironiczne.
tylko wzbogaca język.
1 czyt. dżojn wenczer, lising, diler Jan Miodek
a) Powiedz, czego dotyczą wypowiedzi znanych badaczy języka polskiego.
b) Wskaż w ich wypowiedziach cechy charakterystyczne dla felietonu.
c) Czy językoznawcy widzą w zmianach zachodzących w języku
zagrożenia dla polszczyzny? Uzasadnij odpowiedź.
48
