Page 68 - biologia 8
P. 68

Ciekawe!                                Człowiek ma białą twardówkę wokół ciemniejszej tęczówki. Natomiast
                                            u goryli i innych małp twardówka jest ciemna (il. 2.30). Uważa się, że dzięki
                                            wydłużeniu szpary ocznej u przodków ludzi ich oczy stały się lepiej widoczne.
                                            Biała twardówka – wyraźnie kontrastująca z ciemniejszą tęczówką i źrenicą
                                            – jest cechą, która pozwoliła przodkom ludzi i później ludziom skuteczniej się
                                            nawzajem porozumiewać i odczytywać mowę ciała.





        Tych śladów stóp nie zostawił człowiek
        współczesny,  ale  żyjący  w  Afryce  au-
        stralopitek, który ok. 3,5 mln lat temu
        wszedł na wilgotny pył wulkaniczny. Do-
        wodzą one, że wówczas po afrykańskiej
        ziemi chodziła już istota dwunożna.
                                            2.30    Oczy człowieka i oczy goryla




        Historia człowieka                     AUSTRALOPITEK                          CZŁOWIEK WYPROSTOWANY                            CZŁOWIEK NEANDERTALSKI                 CZŁOWIEK ROZUMNY
        Do rodzaju człowiek (łac.                                                                                                                                                                                     Wysokość
                                                                                                                                                                                                                      (cm)
        Homo) zaliczamy człowieka                                                                                                                                                                          1,70 m     180
        rozumnego i takie wymarłe formy,                                                                                                                       1,65 m
        jak np. człowiek wyprostowany                                                                        1,60 m                                                                                                   160
        czy człowiek neandertalski.                                                                                                                                                                                   140
        Liczne dowody wskazują,
        że przejście przez pierwsze etapy      Pojemność mózgu:                       Pojemność mózgu:                                Pojemność mózgu:                        Pojemność mózgu:                        120
                                                400–520 cm—
                                                                                                                                                                                1350–1450cm—
                                                                                                                                        1100–1700cm—
                                                                                       700–1200cm—
        ewolucji człowieka nastąpiło                                  1,10 m
        na obszarze Afryki. Uważa się,         Występowanie:                           Występowanie:                                   Występowanie:                           Występowanie:                          100
                                                                                                                                         Europa,
                                                                                                                                                                                 wszystkie
        że wymarłe gatunki z tego rodzaju         Afryka                               Afryka, Azja,                                     część Azji                              kontynenty
                                                                                         Europa
        nie prowadziły już nadrzewnego          Poruszanie się:                        Poruszanie się:                                 Poruszanie się:                          Poruszanie się:                       80
        trybu życia.                           chód dwunożny                          chód dwunożny                                    chód dwunożny                           chód dwunożny
        Neandertalczyk krzyżował się                                                                                                                                                                                  60
        z przedstawicielami człowieka                                                                                                                                                                                 40
        rozumnego. Niemal każdy
        Europejczyk jest nosicielem                                                                                                                                                                                   20
        neandertalskich genów. Nie mają
        ich tylko ci Afrykanie, których                                                                                                                                                                               0
        przodkowie  nie opuścili Afryki i nie   Masa        Ważne cechy              Masa             Ważne cechy                   Masa             Ważne cechy              Masa             Ważne cechy
        spotkali neandertalczyków żyjących                używanie prostych                     opanowanie ognia,                              tworzenie i używanie narzędzi,            używanie i produkcja narzędzi
        w Europie i na Bliskim Wschodzie       40 kg      narzędzi, zdobywanie      60 kg       tworzenie i używanie                80 kg      wykonywanie ubrań, polowanie   70 kg      (z kamienia, potem metalu,
                                                                                                                                               na duże zwierzęta z zastosowaniem
                                                                                                narzędzi kamiennych,
                                                                                                                                                                                         a następnie plastiku), rozwój
                                                          głównie roślinnego
        w epoce zlodowaceń, czyli                         pokarmu                               polowanie w grupach                            zasadzek, praktyka pochówków,             sztuki i środków komunikacji
        od 250 tysięcy do kilkudziesięciu                                                                                                      rozwijanie sztuki, używanie               międzyludzkiej (od mowy
        tysięcy lat temu.                                                                                                                      prostego języka                           do książki i smartfona)





                           4 mln                   4,5 – 2 mln lat temu      2 mln        2 mln – 300 tys. lat temu               1 mln                                  500 tys.                                 od 120 tys. lat temu  1 rok n.e.
                                                                                                                                                                                                             150 tys. – 40 tys. lat temu

                                       66
   63   64   65   66   67   68   69   70   71   72   73