Page 71 - biologia 8

Czy istnieje gen człowieczeństwa? Jak to się stało, że nie mamy
futra jak inne zwierzęta?
Wydaje się, że człowiek stracił futro ze względu na zmieniający się klimat.
Gdy prowadził życie na sawannie, był zmuszony do częstego biegania w po-
goni za zdobyczą. Pocenie się jest skutecznym sposobem ochładzania organi-
zmu, a futro utrudnia wymianę ciepła. Nasi skromniej owłosieni przodkowie
radzili sobie lepiej i mieli więcej potomstwa niż ci, którzy mieli gęste futro
(il. 2.33). Nagość skóry na sawannie była korzystniejsza – stanowiła dostoso- 2.33 Człowiek neandertalski,
wanie do panujących warunków środowiska. choć żył w na północy Europy
Zmiany, jakie wystąpiły w budowie człowieka i szympansa, w porównaniu w czasie zlodowaceń, miał skórę
pozbawioną gęstego futra
z budową wspólnego przodka tych 2 rodzajów, były skutkiem drobnych mo-
dyfikacji w wielu genach. Niektóre dotyczą takich cech, jak sprawność dłoni,
inne nagości skóry, jeszcze inne zmian w krtani, które umożliwiły komuniko-
wanie się za pomocą mowy, a także zmian w budowie naszych mózgów. Dzię- Dlaczego ewolucja nie doprowadziła do
wykształcenia futra, w czasie kiedy lu-
ki drobnym modyfikacjom genów człowiek zaczął bardziej niż jakiekolwiek dzie zaczęli zamieszkiwać rejony chłod-
inne zwierzę przekształcać swoje środowisko. W końcu sam budował swoje ne, a dodatkowo nastały zlodowacenia?
siedliska, wytwarzał narzędzia i tworzył kulturę.

Czym się różni ewolucja biologiczna od ewolucji kultury?
Człowiek nie jest jedynym stworzeniem o upodobaniach artystycznych, bo
przejawiają je np. ptaki altanniki, ani nie jest jedynym, które porozumiewa się
za pomocą mowy, bo tak komunikują się też delfiny. Jednak na pewno jako
jedyny na wielką skalę zaczął zmieniać świat. Czy ludzie ewolucją kultury
zastąpili ewolucję biologiczną? Nie – ewolucja biologiczna trwa nadal.
Ewolucji człowieka nie jesteśmy w stanie zaobserwować, bo procesy ewo-
lucyjne zachodzą niezwykle wolno. Natomiast kultura, którą tworzą ludzie,
zmienia się bardzo szybko. Ewolucja biologiczna dotyczy przodków i potom-
ków, czyli przekazu informacji genetycznej od rodziców do dzieci. Z kolei
kultura rozprzestrzenia się wszędzie niezależnie od pokrewieństwa między
ludźmi, a dzięki mediom przepływ informacji nie ma granic.
Człowiek wpływa na swoje środowisko znacznie mocniej niż zwierzęta.
Zmienia je – wycina lasy, buduje miasta, przemieszcza się bez ograniczeń.
Zmieniając środowisko, nierzadko szkodzi innym organizmom zamieszkują-
cym Ziemię. Tak wielki wpływ człowieka na środowisko sprawił, że ostatnia
epoka geologiczna została nazwana antropocenem (gr. anthropos – człowiek).
Człowiek jest wyjątkowym zwierzęciem – obdarzonym potężnym móz-
giem, inteligencją i kreatywnością. Pewne umiejętności, np. zdolności arty-
styczne, są dziedziczone i związane z naszymi genami. Jednak determinacja
i praca mogą nawet z niezbyt zdolnego ucznia uczynić artystę, a z człowie-
ka niepełnosprawnego – sportowca (il. 2.34). Biologia i kultura nie działają
według tych samych zasad. Człowiek przekracza swoje możliwości naturalne
właśnie dzięki rozwojowi kultury i dzięki ludzkim umiejętnościom nawet oso-
by chore i słabsze mogą żyć pełnią życia.

69