Page 86 - biologia 8

Konkurencja – współzawodnictwo o zasoby

Organizmy korzystają z zasobów środowiska, aby przeżyć i wydać potom-
stwo. Przykładowo dla roślin zasobami są światło, woda, sole mineralne, a dla
niektórych z nich także owady zapylające, dla zwierząt – dostęp do pokarmu,
miejsce do schronienia, partnerzy do rozrodu.
Gdy organizmy walczą o te same zasoby środowiska, np. przestrzeń, po-
żywienie, światło (il. 3.5), zachodzi między nimi oddziaływanie nazywane
konkurencją (lub współzawodnictwem). Zależność ta występuje, gdy wspól-
nie wykorzystywane zasoby są zbyt małe, aby zaspokoić potrzeby różnych
organizmów.
Współzawodnictwo może zachodzić między osobnikami tego samego ga-
tunku. Nosi wtedy nazwę konkurencji wewnątrzgatunkowej. Jeśli zaś
zachodzi mię dzy osobnikami różnych gatunków, wówczas jest określane jako
konkurencja międzygatunkowa (il. 3.6). Zja wisko konkurencji jest waż-
nym czynnikiem regulującym rozmieszczenie roślin i zwierząt.

A B C
3.5 Rośliny często konkurują o dostęp do światła. Przykładem jest teren szkółki
leśnej, na którym współzawodniczą sosna i trawa (A). Gdy z młodnika (B) wyrośnie
bór sosnowy (C), trawa nie stanowi konkurencji dla drzew

Konkurencja wewnątrzgatunkowa
Konkurencja wewnątrzgatunkowa może być bardzo intensywna, ponieważ
osobniki tego samego gatunku najczęściej mają takie same lub podobne wy-
magania. Przybiera na sile, gdy wyczerpują się zasoby środowiska (il. 3.6),
np. z powodu wzrostu liczby osobników w populacji.
Skutkiem konkurencji wewnątrzgatunkowej są:
• zachowania agresywne – prowadzące do śmierci osobników tego sa-
mego gatunku (il. 3.7); u roślin ich przejawem jest produkcja toksycznych
związków chemicznych;
• migracja – w poszukiwaniu nowych terenów do zasiedlenia;
• ustalenie hierarchii (stopnia ważności) – wewnątrz populacji osobniki
konkurują ze sobą o partnera i możliwość rozrodu. Największe szanse na
ich zdobycie mają osobniki silne, zdrowe i najlepiej przystosowane do śro-
dowiska (il. 3.8). Osobniki będące najwyżej w hierarchii pierwsze korzysta-
ją z pokarmu i mają możliwość rozmnożenia się dzięki dostępowi do samic.

84