Page 96 - biologia 8

Symbioza – gatunki nie mogą bez siebie żyć

Kiedy populacje 2 gatunków oddziałują na siebie korzystnie i bez tej współ-
pracy nie jest możliwe życie żadnego z partnerów, zachodzi symbioza lub
mutualizm obligatoryjny. Jest to związek trwający stosunkowo długo,
w którym co najmniej 2 różne gatunki żyją w bliskim sąsiedztwie.
Typowym przykładem symbiozy są porosty. Ich plecha składa się co
najmniej z 2 elementów: cudzożywnych grzybów i samożywnych glonów –
mikroskopijnych roślin (zielenic) czy bakterii (sinic) (il. 3.26). Glony dostar-
czają grzybom witamin i związków węgla, które stanowią źródło energii. Na-
tomiast grzyby glonom – wody i związków mineralnych. Ponadto chronią je
przed niekorzystnymi warunkami środowiska, zwłaszcza przed wysychaniem
i nadmiarem światła. Oba organizmy łącznie tworzą kwasy porostowe i inne
związki pomagające im przetrwać w trudnych warunkach.

warstwa górna
– chroni przed
czynnikami środowiska

plecha porostu komórki glonu –
wytwarzają cukier
podczas fotosyntezy

warstwa dolna – strzępki grzyba –
przymocowuje porost dostarczają komórkom
do podłoża za pomocą glonów wodę i sole
chwytników chwytnik mineralne
3.26 Grzyby i glony funkcjonują jak jedna całość i wówczas dużo skuteczniej
rozwijają się i opanowują środowisko
3.27 Termity odżywiające się
drewnem żyją w symbiozie Zależności mutualistyczne łączą też termity i wiciowce (typ protistów), które
z protistami lub grzybami.
Symbionty zamieszkują ich rozkładają celulozę (il. 3.27). W symbiozie z bakteriami i grzybami rozkładają-
przewód pokarmowy cymi celulozę żyją również przeżuwacze. Symbionty zamieszkują ich żołądki.

Więcej na temat

Różne definicje symbiozy

Nazwa symbioza powstała w wyniku połączenia przedrostka syn – (gr.) z, razem, wespół; i słowa bios – (gr.) życie.
Oznacza ścisły związek pomiędzy 2 gatunkami utrwalony przez ewolucję. W podręczniku opisujemy symbiozę
jako oddziaływanie nieantagonistyczne i używamy tego pojęcia jako synonim mutualizmu obligatoryjnego przy-
noszącego współżyjącym gatunkom korzyści. Jednak niektórzy biolodzy traktują symbiozę szerzej – jako wspólne
życie gatunków, które może być także antagonistyczne czy neutralne. Takie podejście do symbiozy zaproponował
w XIX w. niemiecki botanik Anton de Bary. Wzajemne zależności współżyjących ze sobą organizmów mogą się
zmieniać. Czasami symbiont, który odnosi większe korzyści, może okazać się pasożytem i doprowadzić nawet
do śmierci swojego partnera.

94